س 1088: آيا خريد خوكهاى وحشى كه توسط اداره صيد و
كشاورزان منطقه به دليل حفاظت از مراتع و مزارع شكار مىشوند، به منظور كنسرو سازى
و صادر كردن آن به كشورهاى غير اسلامى جايز است؟
خريد و فروش گوشت خوك براى استفادههاى غذايى
انسان جايز نيست هر چند خريدار مسلمان نباشد، ولى اگر داراى منفعت عقلائى حلال و
قابل توجهى مانند استفاده از آن براى تغذيه حيوانات و يا بكارگيرى چربى آن در صنعت
صابونسازى و مانند آن باشد، دراين صورت خريد و فروش آن اشكال ندارد.
س 1089: آيا كار كردن در كارخانه كنسرو گوشت خوك
يا كاباره هاى شبانه و يا مراكز فساد جايز است؟ و درآمد حاصل از آن چه حكمى دارد؟
اشتغال به كارهاى حرام مثل فروش گوشت خوك، شراب،
ايجاد و اداره كابارههاى شبانه، مراكز فساد و فحشا و قمار و شرابخوارى و مانند آن،
جايز نيست و كسب درآمد از طريق آنها حرام است و انسان، مالك اجرتى كه در برابر آن
مىگيرد نمىشود.
س 1090: آيا فروش و هديه كردن شراب يا گوشت خوك و
يا هر چيزى كه خوردن آن حرام است به كسى كه آن را حلال مى داند، صحيح است؟
فروش و هديه كردن چيزى كه خوردن يا آشاميدن آن
حرام است، اگر به قصد خوردن و آشاميدن باشد و يا انسان بداند كه خريدار آن را براى
خوردن و آشاميدن مصرف مىكند جايز نيست، هر چند خريدار خوردن آن را حلال بداند.
س 1091: ما يك شركت تعاونى براى فروش مواد غذايى و
مصرفى داريم و از آنجا كه بعضى از مواد غذايى موجود در آن فروشگاه از مردار يا
چيزهايى كه خوردن آنها حرام است مىباشند بنابراين درآمدهاى سالانه حاصل از آنها كه
بين سهامداران توزيع مىشوند چه حكمى دارند؟
خريد و فروش آن دسته از مواد غذايى كه خوردن آنها
حرام است، حرام و باطل مىباشد و پول و درآمد حاصل از آنها هم حرام است و توزيع آن
در بين سهامداران جايز نيست و در صورتى كه اموال شركت تعاونى با آن مخلوط شده باشد،
حكم مالِ مخلوط به حرام را دارد كه اقسام آن در رسالههاى عمليه ذكر شده است.
س 1092: اگر شخص مسلمانى هتلى را در يك كشور
غيراسلامى تأسيس كند و ناچار باشد بعضى از انواع شراب و غذاهاى حرام را نيز بفروشد،
زيرا اكثريت مردم آن كشور مسيحى هستند كه با غذا شراب مىنوشند و به هتلى كه همراه
غذا شراب ندهد نمىروند، با توجّه به اينكه شخص مزبور قصد دارد تمام درآمد حاصل از
امور حرام را به حاكم شرع بپردازد آيا اين كار براى او جايز است؟
تأسيس هتل يا غذاخورى در كشورهاى غيراسلامى اشكال
ندارد، ولى فروش شراب و غذاهاى حرام جائز نيست، هر چند خريدار آنها را حلال بداند و
گرفتن پول آنها جايز نيست هر چند آن شخص قصد داشته باشد آن پول را به حاكم شرع
بپردازد.
س 1093: آيا حيوانات آبزىِ حرام گوشت، اگر زنده از
آب بيرون آورده شوند، حكم مردار را دارند و خريد و فروش آنها حرام است؟ آيا خريد و
فروش آنها براى تغذيه غير انسان مثل تغذيه پرندگان و حيوانات و همچنين براى
استفادههاى صنعتى جايز است؟
اگر اين حيوانات از انواع ماهى بوده و زنده از آب
بيرون آورده شوند و در خارج از آب بميرند، مردار محسوب نمىشوند. به هر حال چيزى كه
خوردن آن حرام است، خريد و فروش آن براى خوردن جايز نيست هر چند خريدار، خوردن آن
را حلال بداند، ولى اگر غير از خوردن، منافع عقلائى حلال مثل استفادههاى پزشكى يا
صنعتى و يا تغذيه پرندگان و چارپايان و مانند آن داشته باشد، خريد و فروش آن به قصد
مزبور اشكال ندارد.
س 1094: آيا اشتغال درامر حمل و نقل آن دسته از
مواد غذايى كه گوشت تذكيه نشده هم در بين آنها وجود دارد، جايز است؟ آيا بينِ بردن
آنها براى كسى كه خوردن آنها را حلال مىداند و كسى كه حلال نمىداند، تفاوتى وجود
دارد؟
حمل گوشت تذكيه نشده براى كسى كه قصد خوردن آن را
دارد، جايز نيست و فرقى نمىكند كه مشترى خوردن آن را حلال بداند يا خير.
س 1095: آيا فروش خون به كسى كه از آن استفاده
مىكند، جايز است؟
فروش خون اگر به قصد عقلائى مشروع باشد، اشكال
ندارد.
س 1096: آيا براى يك فرد مسلمان جايز است كه غذاى
حرام (مانند غذايى كه محتوى گوشت خوك يا مردار است) و مشروبات الكلى را در سرزمين
كفر به غير مسلمان عرضه كند؟ حكم آن در صورتهاى زير چيست؟
الف - اگر غذاها و مشروبات الكلى متعلّق به او نباشند و در برابر فروش آنها هم سودى
نبرد بلكه كار او فقط عرضه آنها و غذاهاى حلال به مشترى باشد.
ب - اگر با فرد
غيرمسلمان در محل شريك باشد، به اين صورت كه فرد مسلمان مالك اجناس حلال و شريك غير
مسلمان مالك مشروبات الكلى و غذاهاى حرام باشد و هر كدام بطور جداگانه از كالاهاى
خود سود ببرند.
ج - اگر فرد مسلمان در محلى كه مواد غذايى حرام و مشروبات الكلى
فروخته مىشود، فقط كار كند و مزد ثابتى بگيرد، چه صاحب آن محل مسلمان باشد و چه
غير مسلمان.
د - اگر فرد مسلمان در محل فروش مواد غذايى حرام و مشروبات الكلى
به عنوان كارگر يا شريك كار كند ولى دخالتى در خريد و فروش آنها نداشته و آن مواد
متعلّق به او هم نباشند، بلكه او فقط در تهيه و فروش مواد غذايى نقش داشته باشد، با
توجه به اينكه مشتريها مشروبات الكلى را در همان محل نمىخورند، كار او چه حكمى
دارد؟
عرضه و فروش مشروبات الكلى مست كننده و غذاهاى
حرام و كار در محل فروش آنها و مشاركت در ساخت و خريد و فروش آنها و اطاعت از
ديگران در اين موارد، شرعا حرام است، اعم از اينكه انسان شريك در سرمايه بوده و يا
كارگر روزانه باشد و نيز اعم از آن كه فقط مواد غذايى حرام و مشروبات الكلى عرضه و
فروخته شوند يا اينكه فروش همراه با مواد غذايى حلال باشد و همچنين اعم از اينكه
كار انسان همراه با گرفتن سود و مزد باشد و يا مجانى و دراين مورد فرقى نمىكند كه
صاحب كار يا شريك او مسلمان باشد يا غيرمسلمان و به مسلمان عرضه و فروخته شود يا به
غير مسلمان، و به طور كلّى بر هر مسلمانى واجب است كه از ساخت و خريد و فروش آن
دسته از مواد غذايى كه خوردن آنها حرام است به منظور خوردن اجتناب كند و همچنين از
ساخت و خريد و فروش مشروبات الكلى مست كننده و كسب منفعت از اين طريق خوددارى كند.
س 1097: آيا كسب در آمد از طريق تعمير كاميونهاى
حمل مشروبات الكلى جايز است؟
اگر كاميون ها براى حمل مشروبات الكلى مورد
استفاده قرار بگيرند دراين صورت اشتغال به تعمير آنها جايز نيست.
س 1098: يك شركت تجارى با شعبههاى فرعى براى فروش
مواد غذايى به مردم وجود دارد كه بعضى از مواد غذايى آن شرعا حرام مىباشد (مانند
آن دسته از گوشتهاى وارداتى كه مردارهستند) درنتيجه بخشى از اموال شركت، از نظر
شرعى حرام محسوب مىشود، آيا خريد مايحتاج از شعبههاى اين شركت كه هم كالاى حرام
دارد و هم كالاى حلال، جايز است؟ و بر فرض جواز، آيا گرفتن باقيمانده پولى كه به
فروشنده داده مىشود، به دليل اينكه مجهولالمالك است، احتياج به اجازه حاكم شرع
دارد؟ و بر فرض كه احتياج به اجازه داشته باشد، آيا به كسى كه كالاهاى مورد نياز
خود را از آن شعبهها خريدارى مىكند، اين اجازه را مىدهيد؟
علم اجمالى به وجود مال حرام در اموال شركت تا
زمانى كه همه آنها مورد ابتلاء مكلف نباشند مانع از صحّت خريد كالاهاى مورد نياز از
آن شركت نيست، بنابراين خريدارى كالاهاى مورد نياز از آن براى همه مردم بدون اشكال
است و همچنين دريافت باقيمانده پول، تا زمانى كه همه اموال شركت مورد ابتلاء شخص
مشترى نباشند اشكال ندارد و همچنين تا زمانى كه انسان علم به وجود مال حرام در عين
كالائى كه از شركت خريده است نداشته باشد، اشكال ندارد و احتياجى به اجازه حاكم شرع
براى تصرف در كالاو پولى كه از شركت دريافت مىكند، نيست.
س 1099: آيا اشتغال به سوزاندن اموات غيرمسلمان و
اجرت گرفتن دربرابر آن، جايزاست؟
سوزاندن اجساد اموات غيرمسلمان، حرام نيست
بنابراين اشتغال به آن و گرفتن اجرت در برابر آن، اشكال ندارد.
س 1100: آيا جايز است كسى كه مىتواند كار كند، از
مردم درخواست كمك كرده و با كمكهاى آنان زندگى نمايد؟
سزاوار نيست اين كار را بكند.
س 1101: آيا براى زنان جايز است كه با فروش
جواهرات در بازار زرگرها و غير آن كسب درآمد كنند؟
با رعايت حدود شرعى اشكال ندارد.
س 1102: تزئين منازل (دكور) در صورتى كه براى
كارهاى حرام بكار گرفته شوند، بخصوص اگر بعضى از اتاقها براى پرستش بت مورد استفاده
قرار بگيرند، چه حكمى دارد؟ و آيا ساخت سالن در صورتى كه احتمال داده شود كه براى
رقص و مانند آن استفاده شود، جايز است يا خير؟
تزئين خانه بخودى خود در صورتى كه به منظور
استفاده در كارهاى حرام نباشد، اشكال ندارد، ولى تزئين اتاق مخصوص پرستش بت، مثلا
چيدن لوازم آن اتاق و تعيين محلى براى قرار دادن بت و مانند آن، شرعا جايز نيست و
ساخت سالن براى استفاده حرام، جائز نيست ولى مجرّد احتمال مانعى ندارد.
س 1103: آيا ساخت بنائى كه شامل زندان و مركز پليس
است و تحويل آن به دولت ظالم، جايز است؟ و آيا اشتغال در كارهاى ساختمانى آن نيز
جايز است؟
ساخت بنا با اوصاف مذكور اشكال ندارد به شرطى كه
به قصد برگزارى جلسات دادگاه ظلم در آن و ايجاد محلى براى زندانى كردن بىگناهان
نباشد و همچنين به نظر كسى كه آن را مىسازد، بطور معمول در معرض استفادههاى مزبور
قرار نداشته باشد كه در اين صورت گرفتن اجرت نيز در برابر ساختن آن اشكال ندارد.
س 1104: شغل من گاوبازى در برابر تماشاگران است و
آنان مبلغى را به عنوان هديه در برابر تماشاى آن به من مىپردازند، آيا نفس اين كار
جايز است؟
عمل مذكور شرعا مذموم است ولى گرفتن هدايا از
تماشاگران چنانچه پرداخت آن با اختيار و رضايت تماشاگران صورت گيرد، اشكال ندارد.
س 1105: بعضى از افراد لباسهاى نظامى مخصوص ارتش
را مىفروشند، آيا خريد اين لباسها و استفاده از آنها جايز است؟
اگر احتمال بدهيد كه اين لباسها را از طريق قانونى
بدست آوردهاند و يا مجاز به فروش آنها هستند، در اين صورت خريد و استفاده از آنها
در مواردى كه خلاف مقرّرات نباشد، اشكال ندارد.
س 1106: استفاده از ترقّه و مواد قابل انفجار و
ساخت و خريد و فروش آنها اعم از اينكه موجب اذيّت و آزار بشوند يا خير، چه حكمى
دارد؟
در صورتى كه موجب اذيّت و آزار ديگران باشد و يا
تبذير مال محسوب شود ويا خلاف قانون و مقرّرات نظام جمهورى اسلامى باشد، جايز نيست.
س 1107: كار پليس و مأموران راهنمايى و رانندگى و
گمرك و اداره ماليات بر درآمد در جمهورى اسلامى چه حكمى دارد؟ آيا آنچه در بعضى از
روايات آمده است كه دعاى مأمورى كه كار افراد را به حكومت گزارش مىدهد و دعاى
مأمور ماليات و گمرك مستجاب نمىشود، شامل آنان هم مىگردد؟
كار آنان فىنفسه در صورتى كه بر اساس مقرّرات
قانونى باشد، اشكال ندارد و ظاهرا مراد از «عريف» و «عشّار» در روايات افرادى هستند
كه انجام اين كارها را در حكومت هاى طاغوتى و ظالم برعهده دارند.
س 1108: بعضى از زنان براى تأمين هزينههاى زندگى
خانوادگى خود در آرايشگاهها كار مىكنند، آيا اين كار ترويج بىعفّتى و يا تهديدى
براى عفّت جامعه اسلامى محسوب نمىشود؟
آرايش كردن زنان فىنفسه و اجرت گرفتن دربرابر آن
اشكال ندارد به شرطى كه به منظور نشان دادن به نامحرم نباشد.
س 1109: آيا جايز است شركتها در برابر واسطهگرى و
مقاطعهكارى كه بين صاحب كار از طرفى و كارگران و بنّاها از طرف ديگر، انجام
مىدهند، اجرت دريافت كنند؟
گرفتن اجرت در برابر عمل مباح اشكال ندارد.
س 1110: آيا اجرتى كه دلاّل مىگيرد، حلال است؟
اگر در برابر انجام عمل مباحى و بنا به درخواست
كسى باشد، اشكال ندارد.
س 1111: حقوق اساتيدى كه در دانشكده الهيّات، فقه
و اصول تدريس مىكنند، چه حكمى دارد؟
وجوب تدريس و آموزش چيزى كه ياددادن آن واجب كفائى
است، مانع گرفتن حقوق در برابر تدريس فقه و اصول در دانشگاه نيست بخصوص اگر دريافت
حقوق به خاطر حضور در دانشگاه و اداره كلاس باشد.
س 1112: آموزش مسائل شرعى چه حكمى دارد؟ آيا جايز
است روحانيون دربرابر ياددادن مسائل شرعى به مردم، اجرت بگيرند؟
هر چند اجمالا آموزش مسائل حلال و حرام فىنفسه
واجب است و اجرت گرفتن در برابر آن جايز نيست ولى گرفتن اجرت براى مقدماتى كه اصل
آموزش احكام متوقف بر آنها نيست و شرعا هم بر انسان واجب نيستند مانند حضور در مكان
خاص،اشكال ندارد.
س 1113: آيا دريافت حقوق ماهانه براى اقامه نماز
جماعت و راهنمايى و ارشاد دينى در نهادها و ادارههاى دولتى جايز است؟
گرفتن اجرت در برابر رفت و آمد يا ارائه خدماتى كه
انجام آنها بر مكلّف واجب نيست، اشكال ندارد.
س 1114: آيا گرفتن اجرت براى غسل دادن ميّت جايز
است؟
غسل دادن ميّت مسلمان عبادت و واجب كفائى است و
اجرت گرفتن در برابر خودِ آن جايز نيست.
س 1115: آيا گرفتن اجرت براى جارى كردن عقد نكاح
جايز است؟
اشكال ندارد.
س 1116: با توجه به اينكه در بيشتر مدارس بازى با
شطرنج رواج دارد آيا بازى با آن و برگزارى دورههاى آموزشى آن جايز است؟
اگر به نظر مكلّف، شطرنج در حال حاضر از آلات قمار
محسوب نشود در اين صورت بازى با آن بدون شرطبندى اشكال ندارد.
س 1117: بازى با وسايل سرگرمى از جمله پاسور چه
حكمى دارد؟ و آيا بازى با آنها براى سرگرمى و بدون شرطبندى جايز است؟
بازى با چيزى كه عرفا از آلات قمار محسوب مىشود،
مطلقا حرام است هر چند براى سرگرمى و بدون شرطبندى باشد.
س 1118: شطرنج در موارد زير چه حكمى دارد؟
1 -
ساخت و خريد و فروش آن
2 - بازى شطرنج با شرطبندى و بدون آن
3 - ايجاد مراكزى در محافل عمومى و غير آن براى آموزش شطرنج و بازى با آن وتشويق
مردم به آن
اگر مكلّف تشخيص دهد كه در حال حاضر شطرنج از آلات
قمار محسوب نمىشود، ساخت و خريد و فروش و بازى با آن بدون شرطبندى، اشكال ندارد،
همچنين با فرض مذكور، آموزش آن هم بدون اشكال است.
س 1119: آيا از تأييد برگزارى مسابقات شطرنج توسط
مديريت آموزش رياضى معلوم مىشود كه شطرنج جزء آلات قمار نيست؟ و آيا جايز است
مكلّف به آن اعتماد كند؟
معيار در تعيين موضوعات احكام، تشخيص خود مكلّف و
يا اقامه دليل شرعى بر آن نزد خود اوست.
س 1120: بازى با آلاتى مثل شطرنج و بيليارد با
كفار در كشورهاى خارجى چه حكمى دارد؟ مصرف مال براى استفاده از اين آلات بدون
شرطبندى چه حكمى دارد؟
حكم بازى با شطرنج و آلات قمار در مسائل قبلى بيان
شد و در حكم مذكور فرقى بين بازى با آنها در كشورهاى اسلامى يا غيراسلامى و بين
بازى با مسلمان يا كافر وجود ندارد و خريد و فروش آلات قمار و مصرف مال در اين
موارد هم جايز نيست.
آلات قمار
س 1121: آيا اگر افراد بدون شرطبندى و قصد قمار و
بُرد و باخت و كسب درآمد بلكه فقط براى سرگرمى و مشغول بودن، مبادرت به بازى با ورق
كنند، آن افراد مرتكب حرام شدهاند؟ حضور در مجالس بازى با ورق براى تفريح چه حكمى
دارد؟
بازى با ورقى كه عرفا از آلات قمار محسوب مىشود،
بطور مطلق حرام است و جايز نيست انسان با اختيار در مجلس قمار يا بازى با آلات قمار
شركت كند.
س 1122: آيا استفاده از ورقهاى پاسور در صورتى كه
براى بازيهاى فكرى محض كه بدون شرطبندى بوده و متضمّن مفاهيم علمى و دينى باشند،
جايز است؟ بازى با ورقهايى كه با چيدن آنها به نحو خاصى، بعضى از شكلها مثل
موتورسيكلت يا ماشين و مانند آن ايجاد مىشود و در عين حال استفاده از آنها براى
شرط بندى و مسابقه هم ممكن است، چه حكمى دارد؟
بازى با ورقهايى كه عرفا، آلات قمار محسوب
مىشوند، مطلقا جائز نيست ولى بازى با ورقهايى كه عرفا آلت قمار محسوب نمىشوند،
بدون شرطبندى اشكال ندارد.
وبطور كلى بازى با هر چيزى كه مكلّف تشخيص دهد از
آلات قمار است و يا در آن شرطبندى شود، به هيچ وجه، جائز نيست.
وبازى با هر
وسيلهاى كه جزء آلات قمار به حساب نيايد، بدون شرطبندى، اشكال ندارد.
س 1123: بازى باگردو و تخممرغ و چيزهاى ديگرى كه
شرعا ماليّت دارند، چه حكمى دارد؟ آيا اين بازيها براى كودكان جايز است؟
اگر بازى قمار و شرط بندى باشد، شرعا حرام است و
طرف برنده، مالك چيزى كه برده و از طرف مقابل گرفته است، نمىشود. ولى اگر
بازىكنندگان غيربالغ باشند شرعا مكلّف نبوده و تكليفى ندارند، هر چند كه مالك چيزى
كه مىبرند نمىشوند.
س 1124: آيا شرطبندى با پول يا غير آن در بازى با
غير آلات قمار جايز است؟
شرطبندى در بازى جايز نيست هر چند بازى با غير
آلات قمار باشد.
س 1125: بازى با آلات قمار مانند پاسور و غير آن
از طريق كامپيوتر چه حكمى دارد؟
حكم بازى با آلات قمار را دارد.
س 1126: بازى با «أنو» و «الكيرم» چه حكمى دارد؟
اگر به نظر عرف از آلات قمار محسوب شوند، بازى با
آنها جايز نيست هر چند بدون شرطبندى باشد.
س 1127: اگر بعضى از وسيلههاى بازى در شهرى از
آلات قمار محسوب شوند ولى در شهر ديگرى از آلات قمار محسوب نشوند، آيا بازى با آنها
جايز است؟
بايد عرف هر دو مكان رعايت شود به اين معنى كه اگر
آن وسيلهها در يكى از دو شهر از آلات قمار محسوب شوند و در گذشته هم در هر دو مكان
از آلات قمار بودهاند، در حال حاضر هم بازى با آنها حرام است.
س 1128: ملاك تمييز موسيقى حلال از حرام چيست؟ و
آيا موسيقى كلاسيك حلال است، بسيار مناسب است كه معيار آن را بيان فرماييد؟
هر موسيقى كه به نظر عرف موسيقى لهوى و مطرب كه
مناسب با مجالس عيش و نوش است باشد، موسيقى حرام محسوب مىشود و فرقى نمىكند كه
موسيقى كلاسيك باشد يا غير كلاسيك. تشخيص موضوع هم موكول به نظر عرفى مكلّف است و
اگر موسيقى اين گونه نباشد بخودى خود اشكال ندارد.
س 1129: گوش دادن به نوارهايى كه توسط سازمان
تبليغات اسلامى و يا مؤسسه اسلامى ديگر مجاز اعلام شدهاند، چه حكمى دارد؟ و
استفاده از آلات موسيقى مثل كمان، ويولون و نى چه حكمى دارد؟
جواز گوش دادن به نوارها منوط به تشخيص خود مكلّف
است كه اگر تشخيص دهد مشتمل بر غنا و موسيقى لهوى مناسب با مجالس عيش و نوش و
خوشگذرانى و همچنين مطالب باطل نيست، گوش دادن به آن اشكال ندارد بنابراين تجويز
آن توسط سازمان تبليغات اسلامى و يا هر مؤسسه اسلامى ديگر به تنهايى دليل شرعى براى
مباح بودن آن نيست و بكارگيرى آلات موسيقى در موسيقى لهوى مطرب و مناسب با مجالس
لهو و گناه جايز نمىباشد، ولى استفاده حلال از آنها براى اهداف عقلائى اشكال ندارد
و تشخيص مصاديق هم موكول به نظر خود مكلّف است.
س 1130: منظور از موسيقى مطرب ولهوى چيست؟ و راه
تشخيص موسيقى مطرب و لهوى از غير آن چيست؟
موسيقى مطرب و لهوى آن است كه به سبب ويژگيهائى كه
دارد انسان را از خداوند متعال و فضائل اخلاقى دور نموده و به سمت بىبندوبارى و
گناه سوق دهد و مرجع تشخيص موضوع عُرف است.
س 1131: آيا شخصيت نوازنده و محل نواختن و يا غرض
و هدف از آن در حكم موسيقى تأثير دارد؟
موسيقى حرام، موسيقى مطرب و لهوى مناسب با مجالس
لهو و گناه است و گاهى شخصيت نوازنده يا كلام همراه آهنگ يا مكان و يا ساير شرايط
در اينكه موسيقى تحت عنوان موسيقى مطرب و لهوى حرام و يا عنوان حرام ديگر قرار
بگيرد مؤثر است مانند اينكه بر اثر آن امور، منجر به ترتّب فساد شود.
س 1132: آيا معيار حرمت موسيقى فقط مطرب و لهوى
بودن آن است يا اينكه ميزان تحريك و تهييج آن هم تأثير دارد؟ و اگر باعث حزن و گريه
شنونده شود، چه حكمى دارد؟ خواندن و شنيدن غزلهايى كه به صورت سه ضرب و همراه با
موسيقى خوانده مىشوند، چه حكمى دارد؟
ملاك آن ملاحظه كيفيت نواختن موسيقى با در نظر
گرفتن همه خصوصيات و ويژگيهاى آن است و اينكه از نوع موسيقى مطرب و لهوى مناسب با
مجالس لهو و گناه باشد، هر موسيقى كه به حسب طبيعت خود از نوع موسيقى لهوى باشد،
حرام است اعم از اينكه مهيّج باشد يا خير و موجب ايجاد حزن و اندوه و حالات ديگر در
شنونده بشود يا خير و هرگاه غزلهائى كه همراه با موسيقى خوانده مى شوند به صورت
غنا و آواز لهوى مناسب مجالس لهو و لعب در آيند، خواندن و شنيدن آنها حرام است.
س 1133: غنا چيست؟ آيا غنا فقط شامل صداى انسان
است يا اينكه شامل صداهاى حاصل از آلات موسيقى هم مىشود؟
غنا عبارت است از صداى انسان در صورتى كه باترجيع
و طرب همراه بوده و مناسب مجالس لهو و گناه باشد كه خواندن به اين صورت و گوش دادن
به آن حرام است.
س 1134: آيا زدن بر ظرفها و ساير وسايلى كه جزء
آلات موسيقى نيستند، در عروسىها توسط زنان جايز است؟ اگر صدا به بيرون از مجلس
برسد و مردان آن را بشنوند چه حكمى دارد؟
جواز اين عمل بستگى به كيفيت نواختن دارد. اگر به
شيوه متداول در عروسىهاى سنّتى باشد و لهو محسوب نشود و فسادى هم بر آن مترتّب
نگردد، اشكال ندارد.
س 1135: دف زدن توسط زنان درعروسى ها چه حكمى
دارد؟
استفاده از آلات موسيقى براى نواختن موسيقى لهوى و
مطرب جايز نيست، امّا آوازخوانى در مجالس عروسى، بعيد نيست براى زنان جايز باشد.
س 1136: آيا گوشدادن به غنا در خانه جايز است؟
اگر در فردى تأثير نداشته باشد چه حكمى دارد؟
گوش دادن به غنا بطور مطلق حرام است، چه در خانه
به تنهايى شنيده شود و يا در حضور ديگران و چه در او تأثير بگذارد يا خير.
س 1137: بعضى از جوانان كه تازه به سن بلوغ
رسيدهاند از مراجعى تقليد مىكنند كه فتوى به حرمت موسيقى بطور مطلق دادهاند هر
چند از راديو و تلويزيون دولت اسلامى پخش شود، حكم اين مسئله چيست؟ و آيا اگر ولىّ
فقيه گوش دادن به موسيقى حلال را اجازه داده باشد، آيا تجويز او بخاطر احكام حكومتى
براى جواز آن كافى است يا اينكه آنان بايد به فتواى مرجع تقليد خود عمل كنند؟
فتوى به جواز يا عدم جواز گوش دادن به موسيقى از
احكام حكومتى نيست، بلكه حكم شرعى فقهى است و بر هر مكلّفى واجب است در اعمالش به
فتواى مرجع تقليد خود مراجعه كند. ولى موسيقى اگر مناسب با مجالس لهو و گناه نباشد
و مفسدهاى هم بر آن مترتّب نگردد، دليلى بر حرمت آن وجود ندارد.
س 1138: مقصود از موسيقى و غنا چيست؟
غنا يعنى ترجيع صدا به نحوى كه مناسب با مجالس لهو
باشد كه از گناهان بوده و بر خواننده و شنونده حرام است. ولى موسيقى، نواختن آلات
آن است كه اگر به نحو معمول در مجالس لهو و گناه باشد، هم بر نوازنده و هم بر
شنونده حرام است. و اگر به آن نحو نباشد، فى نفسه جائز است و اشكال ندارد.
س 1139: من در مكانى كار مىكنم كه صاحب آن هميشه
به نوارهاى غنا گوش مىدهد و من هم مجبور به شنيدن آن هستم، آيا اين كار براى من
جايز است ياخير؟
اگر نوارها در بردارنده غنا يا موسيقى لهوى مناسب
با مجالس لهو و معصيت باشند، گوش دادن و شنيدن آن جايز نيست.ولى اگر مجبور به حضور
در آن مكان هستيد، رفتن به آنجا و كاركردن در آن براى شما اشكال ندارد ولى واجب است
به غنا گوش ندهيد هر چند به گوش شما بخورد و آن را بشنويد.
س 1140: موسيقى كه از راديو و تلويزيون جمهورى
اسلامى پخش مىشود، چه حكمى دارد؟ آيا اين گفته كه حضرت امام«قدس سره» موسيقى را
بطور مطلق حلال اعلام كردهاند، صحيح است؟
نسبت حلال دانستن موسيقى به طور مطلق به راحل عظيم
الشأن حضرت امام خمينى«قدس سره» كذب و افتراء است. امام«قدس سره» معتقد به حرمت
موسيقى مطرب و لهوى مناسب با مجالس لهو و معصيت بودند و نظر ما هم همين است، ولى
اختلاف در ديدگاهها از تشخيص موضوع نشأت مىگيرد زيرا تشخيص موضوع موكول به نظر خود
مكلّف است. گاهى نظر نوازنده با نظر شنونده تفاوت پيدا مىكند كه در اين صورت
موسيقى كه به تشخيص مكلّف لهو و مناسب با مجالس گناه است بر او گوش دادن به آن حرام
مىباشد وامّا صداهاى مشكوك محكوم به حليّت هستند و پخش از راديو و تلويزيون به
تنهايى دليل شرعى بر مباح و حلال بودن آنها محسوب نمىشود.
س 1141: گاهى از راديو و تلويزيون آهنگهايى پخش
مىشود كه به نظر من مناسب با مجالس لهو و فسق هستند، آيا بر من واجب است كه از گوش
دادن به آنها خوددارى نموده و ديگران را هم از آن منع كنم؟
اگر آنها را از نوع موسيقى مطرب و لهوى مناسب با
مجالس لهو مىدانيد، جايز نيست به آنها گوش دهيد، ولى نهى ديگران از باب نهى از
منكر منوط به اين است كه احراز نماييد كه آنان هم آهنگهاى مزبور را از نوع موسيقى
حرام مىدانند.
س 1142: گوش دادن و توزيع غنا و موسيقى لهوى كه
محصول كشورهاى غربى است، چه حكمى دارد؟
در عدم جواز گوش دادن به موسيقى لهوى مطرب و مناسب
با مجالس لهو و باطل، فرقى بين زبانها و كشورهاى محل توليد وجود ندارد. بنابر اين
خريد و فروش و گوش دادن و توزيع اين نوارها در صورتى كه محتوى غنا يا موسيقى لهوى
حرام باشند جايز نيست.
س 1143: خواندن به صورت غنا توسط هر يك از مرد يا
زن چه از طريق نوار كاست باشد و يا از طريق راديو و چه همراه موسيقى باشد و يا
نباشد، چه حكمى دارد؟
غنا حرام است و خواندن به صورت غنا و گوش دادن به
آن جايز نيست اعم از اينكه توسط مرد باشد يا زن و بطور مستقيم باشد يا از طريق نوار
و همراه با نواختن آلات لهو باشد يا نه.
س 1144: نواختن موسيقى به منظور اهداف و اغراض
عقلائى و حلال در مكان مقدسى مانند مسجد چه حكمى دارد؟
نواختن موسيقى مطرب و لهوى مناسب با مجالس لهو و
گناه بطور مطلق جايز نيست حتّى اگر در غير مسجد و براى غرض عقلائى حلالى باشد، ولى
اجراى سرودهاى انقلابى و مانند آن همراه با نغمههاى موسيقى در مكان مقدس و در
مناسبتهايى كه آن را اقتضا مىكند، اشكال ندارد مشروط بر اينكه با احترام آن مكان
منافات نداشته باشد و در مكانهايى مثل مسجد براى نمازگزاران مزاحمت ايجاد نكند.
س 1145: آيا آموختن موسيقى بخصوص سنتور جايزاست؟
ترغيب و تشويق ديگران به آن چه حكمى دارد؟
بكارگيرى آلات موسيقى براى نواختن موسيقى غيرلهوى،
اگر براى اجراى سرودهاى انقلابى يا دينى و يا براى اجراى برنامههاى فرهنگى مفيد و
برنامههاى ديگر با غرض عقلائى مباح باشد، اشكال ندارد به شرط اينكه مستلزم مفاسد
ديگرى نباشد و همچنين آموختن و ياددادن نوازندگى براى امر فوق فىنفسه اشكال ندارد.
س 1146: گوش دادن به صداى زن هنگامى كه شعر و غير
آن را با آهنگ و ترجيع مىخواند اعم از اينكه شنونده، جوان باشد ياخير، مذكر باشد
يا مؤنث چه حكمى دارد؟ و اگر آن زن از محارم باشد، حكم آن چيست؟
اگر صداى زن به صورت غنا نباشد و گوش دادن به صداى
او هم به قصد لذت و ريبة نباشد و مفسدهاى هم بر آن مترتّب نگردد، اشكال ندارد و
فرقى بين موارد فوق نيست.
س 1147: آيا موسيقى سنّتى كه ميراث ملى ايران
مىباشد، حرام است يا خير؟
چيزى كه از نظر عرف، موسيقى لهوى مناسب با مجالس
لهو و معصيت محسوب شود، بطور مطلق حرام است و در اين مورد فرقى بين موسيقى ايرانى و
غيرايرانى و موسيقى سنتى و غير آن نيست.
س 1148: گاهى از راديوهاى عربى بعضى ازآهنگهاى
موسيقى پخش مىشود، آيا گوش دادن به آنها بخاطر علاقه به شنيدن زبان عربى جايز است؟
گوش دادن به موسيقى لهوى متناسب با مجالس لهو و
معصيت بطور مطلق حرام است و علاقه به شنيدن زبان عربى مجوز شرعى براى آن محسوب
نمىشود.
س 1149: آيا تكرار اشعارى كه بصورت آواز و بدون
موسيقى خوانده مىشوند جايز است؟
غنا حرام است هر چند همراه بانواختن آلات موسيقى
نباشد و منظور از غنا ترجيع صدا به نحوى است كه مناسب با مجالس لهو و فسق باشد، ولى
صرف تكرار شعر اشكال ندارد.
س 1150: خريد و فروش آلات موسيقى چه حكمى دارد؟ و
حدود استفاده از آنها كدام است؟
خريد و فروش آلات مشترك براى نواختن موسيقى غير
لهوى اشكال ندارد.
س 1151: آيا غنا در مثل قرآن و دعا و اذان جايز
است؟
غنا صوتى است كه با ترجيع و طرب همراه بوده و
مناسب با مجالس لهو و گناه باشد كه بطور مطلق حرام است حتّى اگر در دعا و قرآن و
اذان و مرثيه و غيره باشد.
س 1152: امروزه موسيقى براى معالجه بعضى از
بيماريهاى روانى مانند افسردگى، اضطراب، مشكلات جنسى و سرد مزاجى زنان بكار مىرود،
حكم آن چيست؟
اگر احراز شود كه نظر پزشك متخصص و امين اين است
كه معالجه متوقف بر استفاده از موسيقى است، بكارگيرى آن به مقدارى كه معالجه بيمار
اقتضا مىكند اشكال ندارد.
س 1153: گوش دادن به غنا اگر باعث تمايل بيشتر
انسان به همسرش شود، چه حكمى دارد؟
مجرّد افزايش تمايل به همسر مجوّز شرعى براى گوش
دادن به غنا محسوب نمىشود.
س 1154: اجراى كنسرت توسط زن براى زنان با علم به
اينكه گروه نوازندگان نيز زن هستند، چه حكمى دارد؟
اگر اجراى كنسرت به صورت ترجيع مطرب(غنا) نباشد و
موسيقى هم كه نواخته مىشود از نوع لهوى حرام نباشد، اين امر فىنفسه اشكال ندارد.
س 1155: اگر معيار حرمت موسيقى، لهو بودن و مناسبت
آن با مجالس لهو و گناه است، پس آوازها و سرودهائى كه باعث ايجاد طرب در بعضى از
مردم حتّى كودك غير مميّز مىشوند، چه حكمى دارند؟ و آيا گوش دادن به نوارهاى
مبتذلى كه در آنها زنان به صورت غنا مىخوانند ولى طربآور نيستند جايز است؟ همچنين
مسافرينى كه سوار اتوبوسهاى عمومى كه غالبا از اين نوارها استفاده مىكنند
مىشوند، چه تكليفى دارند؟
چنانچه موسيقى يا آوازى كه با ترجيع و طرب همراه
است از لحاظ كيفيت يا مضمون يا حالت خاص شخص نوازنده يا خواننده در خلال نواختن يا
خواندن از نوع غنا يا موسيقى لهوى مناسب با مجالس لهو و معصيت باشد، گوش كردن به آن
حرام است حتّى براى كسى كه او را به طرب نيندازد و تحريك نكند و اگر در اتوبوسها و
ماشينهاى ديگر نوار غنا يا موسيقى لهوى پخش شود، مسافرين بايد از گوش دادن به آن
خوددارى نموده و نهى از منكر كنند.
س 1156: آيا جايز است مردى غناى زن اجنبيه را به
قصد لذت بردن از حلال خود گوش كند؟ آيا غناى زن براى شوهر و برعكس جايز است؟ و آيا
اين گفته صحيح است كه شارع مقدس غنا را به علت ملازمت آن با مجالس لهو و لعب و عدم
انفكاك از آن دو حرام كرده و تحريم غنا ناشى از تحريم آن مجالس است نظير تحريم
تجارت و ساخت مجسمه كه فايدهاى غير از عبادت براى آن متصوّر نيست، بنابر اين
انتفاء مناط و علت حكم در اين زمان ، مستلزم انتفاء حرمت است؟
گوش دادن به غنا كه عبارت است از ترجيع صدا به
نحوى كه طربانگيز و مناسب با مجالس لهو و گناه باشد، مطلقا حرام است، حتّى غناى زن
براى شوهرش و بالعكس و قصد لذت بردن از همسر، استماع غنا را مباح نمىكند و حرمت
غنا و مجسمهسازى و مانند آن، با تعبّد به شرع ثابت شده و از احكام ثابت فقه شيعه
محسوب مىشوند و دائر مدار ملاكات فرضى و آثار روانى و اجتماعى نمىباشد، بلكه تا
زمانى كه اين عنوان حرام بر آنها صدق كند، حكم آنها حرمت و وجوب اجتناب بطور مطلق
است.
س 1157: دانشجويان دانشكده علوم تربيتى بايد در
مرحله دروس اختصاصى در درس سرودها و آوازهاى انقلابى شركت كنند زيرا در آنجا
قطعههاى موسيقى را آموخته و بطور اجمالى با آنها آشنا مى شوند. وسيله اصلى فراگيرى
اين درس ارگ است، آموختن اين درس كه جزء واحدهاى اجبارى است چه حكمى دارد؟ خريد و
استفاده از وسيله مذكور براى ما چه حكمى دارد؟ و بخصوص خواهران نسبت به اجراى تمرين
در برابر مردها چه وظيفهاى دارند؟
استفاده از آلات موسيقى فىنفسه براى اجراى
سرودهاى انقلابى و برنامههاى دينى و فعاليتهاى فرهنگى و تربيتى مفيد، اشكال ندارد
و خريد و فروش آلات نوازندگى و ياددادن و فراگيرى آن براى استفاده در امور مذكور
اشكال ندارد و خواهران مىتوانند با رعايت حجاب واجب و ضوابط شرعى در كلاس درس حاضر
شوند.
س 1158: بعضى از ترانهها در ظاهر انقلابى هستند و
عرف هم آنها را انقلابى مىداند ولى نمىدانيم كه آيا خواننده، قصد خواندن يك ترانه
انقلابى را داشته يا يك ترانه طربآور و لهو را، با توجه به اينكه خواننده مسلمان
نيست ولى ترانههاى او ملّى و متضمّن جملاتى برضد اشغال و همچنين تحريك مردم به
مقاومت است، گوش دادن به اين ترانهها چه حكمى دارد؟
اگر كيفيت آنها از نظر شنونده عرفا، طربآور و
لهوى نباشد، گوش دادن به آنها اشكال ندارد و قصد و نيّت خواننده و مضمون چيزى كه
مىخواند در اين باره تأثيرى ندارد.
س 1159: جوانى بعنوان مربّى و داور بينالمللىِ
بعضى از ورزشها بكار اشتغال دارد. شغل او اقتضا مىكند كه به بعضى از باشگاههائى
وارد شود كه غنا و موسيقى حرام در آنها پخش مىشود، با توجه به اينكه اين كار
مقدارى از هزينههاى زندگى او راتأمين مىكند و فرصتهاى شغلى هم در محل زندگى او كم
است، آيا اين كار براى او جايز است؟
اين شغل براى او اشكال ندارد هر چند گوش دادن به
غنا و موسيقى لهوى براى او حرام است امّا در موارد اضطرارى جايز است داخل مجلس غنا
و موسيقى حرام شود، ولى بايد از گوش دادن به آن اجتناب كند و آنچه كه بدون اختيار
به گوش او مىخورد، اشكال ندارد.
س 1160: آيا فقط گوش دادن به موسيقى، حرام است يا
اينكه شنيدن آن هم حرام است؟
شنيدن غنا يا موسيقى لهوى و طربآور حكم گوش دادن
را ندارد مگر در بعضى از موارد كه شنيدن از نظر عرف گوش دادن محسوب مىشود.
س 1161: آيا نواختن موسيقى همراه قرائت قرآن با
غير از آلاتى كه استفاده از آنها در مجالس لهو و لعب معمول است، جايز است؟
تلاوت قرآن كريم با صداى زيبا و صوت مناسب با شأنِ
قرآن كريم اشكال ندارد، بلكه امر راجحى است مشروط براينكه به حدّ غناى حرام نرسد،
ولى نواختن موسيقى با آن، وجه شرعى ندارد.
س 1162: طبل زدن در جشنهاى ميلاد و غير آن چه
حكمى دارد؟
استفاده از آلات نوازندگى و موسيقى به نحو لهوى و
مطرب و مناسب با مجالس لهو و گناه بطور مطلق حرام است.
س 1163: آلات موسيقى كه دانشآموزان مدارس عضو
گروههاى سرود آموزش و پرورش از آنها استفاده مىكنند چه حكمى دارند؟
آن دسته از آلات موسيقى كه در نظر عرف از آلات
مشترك قابل استفاده براى كارهاى حلال محسوب مىشوند، جايز است بطور غير لهوى براى
مقاصد حلال بكار گرفته شوند ولى آلاتى كه عرفا از آلات مخصوص لهو محسوب مىشوند
جايز نيست مورد استفاده قرار گيرند.
س 1164: آيا ساخت سنتور كه از آلات موسيقى محسوب
مىشود و كسب درآمد با آن به عنوان شغل جايز است؟ آيا بهرهگيرى از اموال و كمك به
ساخت سنتور به منظور توسعه و تكميل صنعت سنتورسازى و تشويق نوازندگان به نواختن آن
جايز است؟ و آيا آموزش موسيقى سنتى ايرانى به قصد نشر و احياى موسيقى اصيل جايز
است؟
استفاده از آلات نوازندگى موسيقى براى اجراى
سرودهاى ملّى يا انقلابى يا هر امر حلال و مفيدى تا زمانى كه به حد طرب و لهو مناسب
با مجالس لهو و معصيت نرسيده است اشكال ندارد. همچنين موسيقى و تعليم و يادگرفتن و
ساختن آلات آن براى اهداف مذكور فىنفسه اشكال ندارد.
س 1165: چه آلاتى لهو محسوب مىشوند و استفاده از
آنها به هيچ وجه جايز نيست؟
آلاتى كه نوعا در لهو و لعب بكار مىروند و منفعت
حلالى دربرندارند.
س 1166: آيا گرفتن اجرت براى تكثير نوارهاى صوتى
كه محتوى امور حرامى هستند جايز است؟
هرنوار صوتى كه گوش دادن به آن حرام است، تكثير و
گرفتن اجرت براى آن هم جايز نيست.
س 1167: آيا رقص محلى در عروسىها جايز است؟ شركت
در اين مجالس چه حكمى دارد؟
اگر رقص بگونهاى باشد كه باعث تحريك شهوت شده ويا
مستلزم فعل حرام يا ترتّب مفسدهاى باشد، جايز نيست و شركت در مجالس رقص هم اگر به
عنوان تأييد كار حرام ديگران محسوب شود و يا مستلزم كار حرامىباشد جايز نيست و در
غير اين صورت اشكال ندارد.
س 1168: رقص در مجالس زنانه بدون آهنگ موسيقى حرام
است يا حلال؟ و در صورتى كه حرام باشد، آيا ترك مجلس بر شركت كنندگان واجب است؟
رقص بطور كلى اگر بگونهاى باشد كه شهوت را تحريك
كند و يا مستلزم كار حرام و ياترتّب مفسدهاى باشد، حرام است و تَرك آن مجلس به
عنوان اعتراض بر كار حرام، چنانچه مصداق نهى از منكر محسوب شود، واجب است.
س 1169: رقص محلى مرد براى مرد و زن براى زن و يا
مرد در بين زنان و زن در بين مردان، چه حكمى دارد؟
اگر بگونهاى باشد كه شهوت را تحريك كند و يا
مستلزم فعل حرام يا ترتّب مفسدهاى باشد و يا زن در بين مردان بيگانه برقصد، حرام
است.
س 1170: رقص دستهجمعى مردان چه حكمى دارد؟ مشاهده
رقص دختران خردسال از تلويزيون و غير آن چه حكمى دارد؟
اگر رقص بگونهاى باشد كه موجب تحريك شهوت شود و
يا مستلزم كار حرامىباشد، حرام است، ولى اگر نگاه كردن به آن باعث تأييد، فرد
گناهكار و تجّرى او و ترتّب فساد نشود، اشكال ندارد.
س 1171: رقص مرد براى مرد و زن براى زن چه حكمى
دارد؟ اگر رفتن به عروسى بخاطر احترام به عادتهاى اجتماعى باشد آيا به علت احتمال
وجود رقص اشكال شرعى دارد؟
بطور كلى اگر رقص بگونهاى باشد كه منجر به تحريك
شهوت شود يا مستلزم فعل حرام يا ترتّب مفسدهاى باشد، حرام است. ولى اصل شركت در
عروسىهايى كه احتمال رقص در آنها وجود دارد تا زمانى كه به عنوان تأييد، مرتكب كار
حرام محسوب نشود و موجب ابتلا به حرام هم نشود، اشكال ندارد.
س 1172: آيا رقص زن براى شوهرش يا مرد براى همسرش
حرام است؟
اگر رقص زن براى شوهرش يا برعكس، همراه ارتكاب
حرامى نباشد، اشكال ندارد.
س 1173: آيا رقصيدن در جشن عروسى فرزندان جايز است
هر چند توسط پدران يا مادران در مجالس عروسى فرزندانشان باشد؟
اگر از نوع رقص حرام باشد، حرام است. هر چند توسط
پدران و مادران در مجالس عروسى فرزندانشان باشد.
س 1174: زن شوهردارى در عروسيها بدون اطلاع شوهرش
در برابر بيگانگان مىرقصد و اين عمل را چندين بار تكرار كرده و امر به معروف و نهى
از منكر شوهرش در او اثر نمىكند، تكليف چيست؟
رقص زن در برابر بيگانگان مطلقا حرام است و خارج
شدن از منزل بدون اجازه شوهر هم فىنفسه حرام است و موجب نشوز و محروميت از استحقاق
نفقه نيز مىگردد.
س 1175: رقص زنان در برابر مردان در مجالس عروسى
روستايى كه آلات موسيقى در آنها بكار مىرود چه حكمى دارد؟ و تكليف ما دربرابر آن
چيست؟
رقص زنان در برابر بيگانگان و همچنين هر رقصى كه
موجب مفسده و برانگيخته شدن شهوت گردد، حرام است و بكارگيرى آلات موسيقى و گوش دادن
به آنها هم اگر به صورت لهوى و مطرب باشد، حرام است و وظيفه مكلّفين در اين موارد
نهىازمنكر است.
س 1176: رقص كودك مميّز در مجالس زنان يا مردان،
اعم از اينكه پسر باشد يا دختر، چه حكمى دارد؟
كودك غيربالغ چه پسر و چه دختر تكليفى ندارد ولى
سزاوار نيست افراد بالغ او را تشويق به رقص كنند.
س 1177: ايجاد مراكزى براى آموزش رقص چه حكمى
دارد؟
ايجاد مراكز تعليم و ترويج رقص با اهداف نظام
اسلامى منافات دارد.
س 1178: رقص مردان در برابر زنانى كه از محارم
آنان هستند و همچنين رقص زنان در برابر مردانى كه از محارم آنان هستند، اعم از
اينكه سببى باشند يا نسبى، چه حكمى دارد؟
در رقص حرام فرقى بين مرد يا زن نيست و همچنين
فرقى نمىكند كه در برابر محرم باشد يا در برابر نامحرم.
س 1179: آيا مبارزه نمايشى با عصا در عروسىها
جايز است؟ اگر همراه آن آلات موسيقى بكار روند چه حكمى دارد؟
اگر به صورت بازى ورزشى تفريحى باشد و در آن خوف
خطر بر جان انسان نباشد، فىنفسه اشكال ندارد، ولى بكارگيرى آلات موسيقى به نحو
لهوى و طربآور، به هيچ وجه جايز نيست.
س 1180: «دبكة» چه حكمى دارد؟ (نوعى رقص محلى است
كه در آن افراد دستها را به هم انداخته و بگونهاى هماهنگ پاهاى خود را همراه با
پرش و حركات بدنى به زمين مىكوبند كه صداى شديد و منظمى ايجاد مىكند.)
دبكة حكم رقص را دارد. بنابر اين اگر بگونهاى
باشد كه شهوت را تحريك كند يا همراه با استفاده از آلات لهو و بصورت لهوى باشد و يا
فسادى بر آن مترتّب شود، حرام است و در غير اين صورت اشكال ندارد.
س 1181: آيا دست زدن براى زنان در مجالس شادى
زنانه مانند ولادتها وعروسىها جايز است؟ و بر فرض جواز اگر، صداى آن به بيرون از
مجلس برود بطوريكه به گوش مردان بيگانه برسد، چه حكمى دارد؟
دست زدن به نحو متعارف اگر مفسدهاى بر آن مترتب
نشود، اشكال ندارد حتّى اگر اجنبى صداى آن را بشنود.
س 1182: دست زدن همراه با شادى و خواندن و ذكر
صلوات بر پيامبر اكرم و آل او«صلوات الله عليهم اجمعين» در جشنهايى كه به مناسبت
ايام ولادت ائمه معصومين «صلوات الله عليهم اجمعين» و اعياد وحدت و مبعث برگزار
مىشود چه حكمى دارد؟ اگر اين جشنها در مكانهاى عبادت مانند مسجد و نمازخانههاى
ادارات و مؤسسات دولتى و يا حسينيهها برگزار شوند، حكم آنها چيست؟
بطوركلى كفزدن فىنفسه به نحو متعارف در جشنهاى
اعياد يا براى تشويق و تائيد و مانند آن اشكال ندارد ولى بهتر است فضاى مجالس دينى
بخصوص مراسمى كه در مساجد و حسينيهها و نمازخانهها برگزار مىشود، به ذكر صلوات و
تكبير معطّر گردد تا انسان به ثواب آنها برسد.
س 1183: نگاه كردن به تصوير زن نامحرم و بدون پوشش
چه حكمى دارد؟ نگاه كردن به صورت زن در تلويزيون چه حكمى دارد؟ آيا بين زن مسلمان و
غيرمسلمان و بين پخش آن بطور مستقيم و يا غير مستقيم تفاوتى وجود دارد؟
نگاه كردن به تصوير زن نامحرم، حكم نگاه كردن به
خود زن نامحرم را ندارد، بنابراين اگر نگاه از روى لذّت نبوده و خوف افتادن به گناه
نباشد و تصوير هم متعلّق به زن مسلمانى كه بيننده آن را مىشناسد نباشد، اشكال
ندارد و بنابر احتياط واجب نبايد به تصوير زن نامحرم كه بطور مستقيم از تلويزيون
پخش مىشود، نگاه كرد ولى در پخش غيرمستقيم تلويزيونى اگر ريبة و خوف افتادن به
گناه نباشد، نگاه كردن اشكال ندارد.
س 1184: مشاهده برنامههاى تلويزيونى كه از
ماهواره دريافت مىشوند، چه حكمى دارد؟ اگر ساكنان استانهاى مجاور دولتهاى خليج
فارس برنامههاى تلويزيونى آن دولتها را مشاهده كنند، حكم آن چيست؟
از آنجا كه برنامههايى كه توسط ماهوارههاى غربى
پخش مىشوند و همچنين برنامههاى تلويزيونى بيشتر دولتهاى مجاور، دربردارنده آموزش
افكار گمراهكننده و تحريف حقايق و لهو و فساد هستند و غالبا مشاهده آنها باعث
گمراهى و فساد و ارتكاب كارهاى حرام مىگردد، بنابر اين دريافت و ديدن آنها جايز
نيست.
س 1185: آيا ديدن يا شنيدن برنامههاى طنز از
راديو و تلويزيون اشكال دارد؟
گوش دادن به برنامههاى طنز و نمايشهاى فكاهى و
ديدن آنها اشكال ندارد مگر آن كه مستلزم اهانت به مؤمنى باشد.
س 1186: هنگام جشن عروسى چند عكس از من گرفته شد
كه در آنها حجاب كامل نداشتم، اين عكسها در حال حاضر نزد دوستان و اقوام من هستند.
آيا جمعآورى آنها بر من واجب است؟
اگر وجود عكسها نزد ديگران مفسدهاى ندارد و يا
برفرض ترتّب مفسده، شما در دادن عكسها به ديگران نقشى نداشتهايد يا جمعكردن آنها
از ديگران براى شما مشقّت دارد، تكليفى در اين باره نداريد.
س 1187: آيا بوسيدن تصاوير امام «قدس سره» و شهدا
براى ما زنان از اين جهت كه به ما نامحرم هستند، اشكال دارد؟
به طور كلى تصوير شخص حكم خود او را ندارد. لذا
بوسيدن تصوير به عنوان احترام و تبرك جستن و اظهار محبت در صورتى كه قصد ريبة و خوف
افتادن به گناه نباشد، اشكال ندارد.
س 1188: آيا ديدن تصاوير زنان برهنه و نيمه برهنه
در فيلمهاى سينمايى و غير آن، در صورتى كه آنان را نشناسيم، جايز است؟
نگاهكردن به فيلمها و تصاوير، حكم نگاهكردن به
اجنبى را ندارد و در صورتى كه از روى شهوت و ريبة نباشد و مفسدهاى هم بر آن مترتب
نشود، شرعا اشكال ندارد ولى با توجه به اينكه ديدن تصوير برهنهاى كه شهوت برانگيز
است، غالبا از روى شهوت بوده و به همين دليل مقدمه ارتكاب گناه مىباشد، بنابراين
ديدن آنها حرام است.
س 1189: آيا جايز است زن در جشنهاى عروسى بدون
اجازه شوهرش عكس بيندازد؟ و برفرض جواز، آيا مراعات حجاب كامل در آن واجب است؟
اصل عكس گرفتن منوط به اجازه شوهر نيست ولى اگر
احتمال بدهد كه اجنبى عكس او را ببيند و عدم رعايت حجاب كامل منجر به مفسدهاى شود،
مراعات آن واجب است.
س 1190: آيا براى زنان، ديدن كشتى مردان جايز است؟
اگر مشاهده آن باحضور در ميدان كشتى و بطور مستقيم
باشد و يا آن را بطور زنده و مستقيم از تلويزيون ببينند و يا به قصد لذت و ريبة
بوده و يا در آن خوف ارتكاب گناه و فساد وجود داشته باشد، جايز نيست و در غير اين
صورت اشكال ندارد.
س 1191: اگر عروس در شب جشن عروسى روپوش روشن و
نازكى برسرش بيندازد، آيا جايز است مرد اجنبى از او عكس بگيرد؟
اگر مستلزم نگاه حرام به زن اجنبى باشد جايز نيست،
وگرنه اشكال ندارد.
س 1192: گرفتن عكس زن غيرمحجّبه در بين محارمش چه
حكمى دارد؟ اگر احتمال داده شود كه مرد اجنبى آن عكسها را هنگام ظاهر كردن ببيند،
حكم آن چيست؟
اگر عكاسى كه به او نگاه مىكند و عكس وى را
مىگيرد، از محارم او باشد، عكس گرفتن از او اشكال ندارد و ظاهر كردن آن هم نزد
عكاسى كه او را نمىشناسد اشكال ندارد.
س 1193: بعضى از جوانان به تصاوير مستهجن نگاه
مىكنند و براى كار خود توجيهات ساختگى ارائه مىدهند، حكم آن چيست؟ و اگر ديدن اين
تصاوير مقدارى از شهوت انسان را تسكين دهد و در جلوگيرى از ارتكاب حرام مؤثر باشد،
چه حكمى دارد؟
اگر نگاه كردن به آن تصاوير به قصد ريبة باشد و يا
انسان بداند كه منجر به تحريك شهوت او مىشود و يا خوف ارتكاب گناه و مفسده باشد،
در اينصورت نگاه كردن به آنها حرام است و اين كه بخاطر آن انسان به حرام ديگرى
نمىافتد، مجوز ارتكاب فعلى كه شرعا حرام است، نمىباشد.
س 1194: حضور در جشنهايى كه موسيقى در آنها نواخته
مىشود و افراد مبادرت به رقص مىكنند، براى فيلمبردارى چه حكمى دارد؟ فيلمبردارى
مرد از مجالس مردان و زن از مجالس زنان چه حكمى دارد؟ ظاهر كردن فيلمهاى جشنهاى
عروسى توسط مرد، چه آن خانواده را بشناسد و چه آن خانواده را نشناسد، داراى چه حكمى
است؟ و همچنين ظاهر كردن آن توسط زن چه حكمى دارد؟ و آيا استفاده از موسيقى در آن
فيلمها جايز است؟
حضور در جشنهاى شادى و فيلمبردارى مردان از مجالس
مردان و زنان از مجالس زنان در صورتى كه مستلزم گوش دادن به غنا يا موسيقى حرام و
يا ارتكاب هر عمل حرام ديگرى نباشد، اشكال ندارد. ولى فيلمبردارى مردان از مجالس
زنان يا زنان از مجالس مردان اگر مستلزم نظر كردن به ريبة يا مفاسد ديگرى باشد،
جايز نيست و همچنين بكارگيرى موسيقى مطرب لهوى كه مناسب با مجالس لهو و گناه باشد
در فيلمها نيز حرام است.
س 1195: با توجه به كيفيت فيلمها (خارجى يا
داخلى) و موسيقى كه از تلويزيون جمهورى اسلامى پخش مىشود، ديدن و گوش دادن به آنها
چه حكمى دارد؟
اگر افراد شنونده و بيننده تشخيص دهند موسيقى كه
از راديو و تلويزيون پخش مىشود از نوع موسيقى مطرب لهوى مناسب با مجالس لهو و گناه
است و يا ديدن فيلمى كه از تلويزيون پخش مىشود، مفسده دارد، ديدن و شنيدنِ آنها
براى آنان جايز نيست و مجرّد پخش از راديو و تلويزيون حجّت شرعى براى جواز محسوب
نمىشود.
س 1196: تهيه و فروش تصاوير منسوب به پيامبر اكرم
«صلى الله عليه و آله» و اميرالمومنين و امام حسين«عليهماالسلام» براى نصب آنها در
مراكز دولتى چه حكمى دارد؟
اين كار فىنفسه از نظر شرعى اشكال ندارد به شرط
اينكه مشتمل بر امورى كه ازنظر عرف، اهانت و بىاحترامى محسوب مىشود نبوده و با
شأن آن بزرگان منافات نداشته باشد.
س 1197: خواندن كتابها و اشعار مبتذل كه باعث
تحريك شهوت مىشوند، چه حكمى دارد؟
بايد از آنها اجتناب شود.
س 1198: تلويزيونها يا كانالهاى پخش مستقيم
ماهوارهاى يك سلسله برنامههاى اجتماعى را به نمايش مىگذارند كه بيانگر مسائل
اجتماعى جامعه غربى است و به ترويج افكار فاسدى از قبيل تشويق به اختلاط زن و مرد و
ترويج روابط نامشروع مىپردازند، بطورى كه اين برنامهها بعضى از مؤمنين را نيز
تحتتأثير قرار داده است. ديدن آنها براى كسى كه احتمال تأثيرپذيرى او مىرود، چه
حكمى دارد؟ آيا اين حكم نسبت به كسى كه آن برنامهها را به قصد نقد و بيان نكات
منفى آنها و نصيحت مردم به نديدن آنها، مىبيند، تفاوت دارد؟
نگاه به اين برنامهها اگر از روى لذّت بوده و يا
خوف تأثيرپذيرى و فساد، وجود داشته باشد، جايز نيست. ولى مشاهده به قصد نقد و آگاه
كردن مردم از خطرات و نكات منفى آنها براى كسى كه اهليّت آن را دارد و مطمئن است كه
از آن برنامهها تأثير نمىپذيرد و به فساد نمىافتد، اشكال ندارد، البته اگر
مقرّراتى باشد بايد رعايت شود.
س 1199: آيا نگاه كردن به موى گوينده تلويزيون كه
آرايش كرده و سر و سينهاش پوششى ندارد، جايز است؟
مجرّد نگاه كردن چنانچه از روى لذّت نبوده و خوف
ارتكاب حرام و فساد در آن نباشد و به صورت پخش مستقيم هم نباشد، اشكال ندارد.
س 1200: آيا ديدن فيلمهاى شهوتانگيز براى فرد
متأهل جايز است؟
اگر ديدن آنها به قصد تحريك شهوت باشد و يا موجب
تحريك آن شود، جايز نيست.
س 1201: ديدن فيلمهايى كه راه صحيح نزديكى با زن
باردار را آموزش مىدهند، براى مردان متأهل، با توجه به اينكه باعث به حرام افتادن
آنان نمىشود، چه حكمى دارد؟
ديدن اين فيلمها كه هميشه بانگاه شهوت برانگيز
همراه است، جايز نيست.
س 1202: نظارت كارمندان وزارت ارشاد بر انواع
فيلمها و مجلات و نشريات و نوارها براى تشخيص موارد مجاز آنها، با توجه اينكه
نظارت، مستلزم مشاهده عينى و گوش دادن به آنهاست، چه حكمى دارد؟
ديدن وگوش دادن به آنها توسط مأمورين نظارت، در
مقام انجام وظيفه قانونى به مقدار ضرورت اشكال ندارد، ولى بايد از قصد لذت و ريبة
احتراز كنند و واجب است افرادى كه براى نظارت و بررسى گمارده مىشوند از جهت فكرى و
روحى زير نظر و راهنمايى مسئولين باشند.
س 1203: ديدن فيلمهاى ويدئويى كه گاهى تصاوير
منحرف كنندهاى دارند، به قصد نظارت و حذف بخشهاى فاسد آنها براى ارائه به ديگران
چه حكمى دارد؟
ديدن اين فيلمها اگر به منظور اصلاح فيلم و حذف
تصاوير فاسد و گمراهكننده آنها باشد اشكال ندارد بشرط اينكه كسى كه اقدام به اين
كار مىكند مصون از افتادن به حرام باشد.
س 1204: آيا براى زن و شوهر ديدن فيلمهاى ويدئويى
جنسى در خانه، جايز است؟ آيا براى فرد مبتلا به قطع نخاع ديدن اين فيلمها به قصد
تحريك شهوت و تمكّن از نزديكى با همسرش، جايز است؟
برانگيختن شهوت توسط فيلمهاى ويدئويى جنسى جايز
نيست.
س 1205: مشاهده پنهانى فيلمها وتصاويرى كه طبق
قانون دولت اسلامى ممنوع هستند، اگر مفسدهاى نداشته باشند، چه حكمى دارد؟ حكم آنها
نسبت به زن و شوهرهاى جوان چيست؟
با فرض ممنوع بودن، اشكال دارد.
س 1206: مشاهده فيلمهايى كه گاهى در بردارنده
اهانت به مقدسات جمهورى اسلامى و مقام معظم رهبرى هستند، چه حكمى دارد؟
واجب است از آنها اجتناب شود.
س 1207: ديدن فيلمهاى ايرانى كه بعد از انقلاب
توليد شدهاند و در آنها زنان با حجاب ناقص ظاهر مىشوند و گاهى بدآموزيهايى نيز
دارند، چه حكمى دارد؟
اصل مشاهده اين فيلمها اگر به قصد لذت و ريبة
نباشد و موجب وقوع در مفسده هم نگردد، فىنفسه اشكال ندارد ولى فيلمسازان بايد از
تهيه و توليد فيلمهايى كه با تعاليم ارزشمند اسلامى منافات دارد، خوددارى كنند.
س 1208: توزيع و عرضه فيلمهايى كه مورد تأييد
وزارت ارشاد هستند، چه حكمى دارد؟ همچنين توزيع نوارهاى موسيقى كه مورد تأييد وزارت
ارشاد هستند، در دانشگاهها چه حكمى دارد؟
اگر فيلمها يا نوارها به نظر مكلّف عرفا مشتمل
برغنا يا موسيقى مطرب و لهوى مناسبِ با مجالس لهو و گناه باشد، توزيع و عرضه آنها و
همچنين ديدن و گوش دادن به آنها براى او جايز نيست و مجرّد تأييد بعضى از ادارات
مربوطه تا زمانى كه نظر مكلّف در تشخيص موضوع با نظر تأييدكنندگان مخالف است، دليل
شرعى براى جواز محسوب نمىشود.
س 1209: خريد و فروش و نگهدارى مجلاّت لباسهاى
زنانه كه عكس زنان اجنبى در آنها وجود دارد و براى انتخاب لباس بكار مىروند، چه
حكمى دارد؟
مجرّد وجود عكسهاى زنان اجنبى در اين مجلاّت مانع
جواز خريد و فروش و بهرهبردارى از آنها براى انتخاب لباس نيست مگر آن كه عكسها،
به گونهاى باشد كه موجب مفسده شود.
س 1210: آيا خريد و فروش دوربين فيلمبردارى جايز
است؟
خريد و فروش دوربين فيلمبردارى تا زمانى كه به قصد
استفاده در امور حرام نباشد، اشكال ندارد.
س 1211: خريد و فروش و اجاره فيلمهاى ويدئويى
مبتذل و همچنين ويدئو چه حكمى دارد؟
اگر فيلمها در بردارنده تصاوير زنندهاى كه شهوت
را تحريك كرده و موجب انحراف و فساد مىشوند و يا مشتمل بر غنا و موسيقى مطرب و
لهوى و مناسب با مجالس لهو و گناه باشند، توليد و خريد و فروش و اجاره فيلمها و
همچنين اجاره ويدئو براى استفاده از آن در اين امور، جايز نيست.
س 1212: آياگوشدادنبه اخبار و برنامههاى علمى و
فرهنگى راديوهاى خارجى جايز است؟
در صورتى كه موجب انحراف و فساد نشود، جايز است.
س 1213: آيا خريد و نگهدارى و استفاده از دستگاه
گيرنده برنامههاى تلويزيونى از ماهواره جايز است؟ و اگر دستگاه گيرنده مجانى به
دست انسان برسد چه حكمى دارد؟
دستگاه آنتن ماهوارهاى از اين جهت كه صرفا
وسيلهاى براى دريافت برنامههاى تلويزيونى است كه هم برنامههاى حلال دارد و هم
برنامههاى حرام، حكم آلات مشترك را دارد. لذا خريد و فروش و نگهدارى آن براى
استفاده در امور حرام، حرام است و براى استفادههاى حلال جايز است. ولى چون اين
وسيله براى كسى كه آن را در اختيار دارد زمينه دريافت برنامههاى حرام را كاملا
فراهم مىكند و گاهى نگهدارى آن مفاسد ديگرى را نيز در بر دارد، خريد و نگهدارى آن
جايز نيست مگر براى كسى كه به خودش مطمئن است كه استفاده حرام از آن نمىكند و بر
تهيه و نگهدارى آن در خانهاش مفسدهاى هم مترتّب نمىشود. لكن اگر قانونى در اين
مورد وجود داشته باشد بايد مراعات گردد.
س 1214: آيا خريد و فروش دستگاه دريافتكننده
كانالهاى ماهوارهاى براى گرفتن كانالهاى ماهوارهاى جمهورى اسلامى براى كسى كه در
خارج از جمهورى اسلامى زندگى مىكند، جايز است؟
دستگاه مذكور هر چند از آلات مشتركى است كه قابليت
استفاده حلال را دارد ولى چون غالبا از آن بهرهبردارى حرام مىشود و علاوه بر اين
بهرهگيرى از آن در خانه مفاسد ديگرى را هم در بر دارد، بنابراين خريد و استفاده از
آن در خانه جايز نيست، مگر براى كسى كه اطمينان دارد از آن بهرهبردارى حرام
نمىكند و نصب آن در خانه نيز مفسده ديگرى را دربرندارد.
س 1215: اگر آنتن ماهوارهاى علاوه بر دريافت
كانالهاى جمهورى اسلامى، اخبار و بعضى از برنامههاى مفيد كشورهاى خليج و عربى و
همه كانالهاى غربى و فاسد را دريافت كند چه حكمى دارد؟
معيار جواز استفاده از اين دستگاه براى گرفتن
برنامههاى كانالهاى تلويزيونى، همان است كه قبلا گذشت بدون اينكه بين كانالهاى
غربى و غير آن تفاوتى وجود داشته باشد.
س 1216: استفاده از آنتن ماهوارهاى براى آگاهى از
برنامههاى علمى يا قرآنى و مانند آن كه از طريق ماهواره توسط دولتهاى غربى يا
كشورهاى مجاور خليج فارس و غير آنها پخش مىشوند چه حكمى دارد؟
استفاده از اين دستگاه براى ديدن و شنيدن
برنامههاى علمى يا قرآنى و مانند آن، هر چند فىنفسه مانعى ندارد، ولى به دليل اين
كه برنامههايى كه از طريق ماهواره توسط دولتهاى غربى و بيشتر كشورهاى همسايه پخش
مىشوند، غالبا در بردارنده آموزش افكار گمراهكننده و تحريف حقايق و همچنين
برنامههاى لهو و فساد هستند و حتّى مشاهده برنامههاى علمى يا قرآن ازطريق آنها
موجب وقوع در فساد و ارتكاب حرام مىگردد، بنابر اين شرعا استفاده از آنتنهاى
مذكور براى ديدن آن برنامهها حرام است مگر آنكه برنامههاى مفيد علمى يا قرآنى محض
باشند و مشاهده آنها مستلزم هيچ فساد يا ابتلاء به عمل حرامى نباشد، البته اگر
قانونى باشد بايد مراعات شود.
س 1217: شغل ما تعمير دستگاههاى گيرنده برنامههاى
راديو و تلويزيونى است، در اين اواخر مراجعات زيادى براى نصب قطعات و تعمير
آنتنهاى ماهوارهاى صورت مىگيرد، تكليف ما در اين باره چيست؟ خريد و فروش قطعات
آنها چه حكمى دارد؟
اگر از اين دستگاه براى امور حرام استفاده شود كه
غالبا همينطور است و يا شما علم داشته باشيد به اينكه كسى كه قصد تهيه آنتن
ماهوارهاى را دارد، براى امور حرام از آن استفاده مىكند، خريد و فروش و نصب قطعات
و راهاندازى و تعمير و فروش قطعات آن جايز نيست.
س 1218: آيا در صورت لزوم، استفاده از لباس رسمى
علماى دين و قضات در فيلمهاى سينمايى جايز است؟ آيا تدوين و توليد فيلمهاى سينمايى
با صبغه دينى و عرفانى راجع به علماى گذشته يا معاصر با حفظ احترام آنان و حرمت
اسلام و بدون اسائه ادب و بى احترامى به آنان جايز است يا خير؟ بخصوص با توجه به
اينكه هدف، ارائه ارزشهاى والا و عميق ترسيم شده توسط دين حنيف اسلام و بيان مفهوم
عرفان و فرهنگ اصيلى كه امتياز امت اسلامى ما محسوب مىشود و همچنين مقابله با
فرهنگ مبتذل دشمن مىباشد و بيان آنها با زبان سينما جذابيت و تأثير زيادى بخصوص بر
نسل جوان دارد؟
باتوجه به اينكه سينما وسيلهاى براى آگاهى و
تبليغ است، بنابر اين به تصويركشيدن و ارائه هر چيزى كه ممكن است از آن براى رشد
فكرى جوانان و غير آنان و ارتقاى آگاهى و ترويج فرهنگ اسلامى استفاده شود، اشكال
ندارد. يكى از اين راهها معرفى شخصيت عالمان دين و زندگى اختصاصى آنان و همچنين
ساير دانشمندان و صاحب منصبان و زندگى خصوصى آنان است، ولى رعايت شئونات اختصاصى و
احترام آنان و همچنين حريم زندگى خصوصى آنان واجب است و همچنين نبايد از آن براى
ارائه مفاهيم منافى با اسلام استفاده شود.
س 1219: ما تصميم به ساخت يك فيلم داستانى و حماسى
گرفتهايم كه حادثه جاويد كربلا را ترسيم نموده و اهداف بزرگى را كه امام حسين«عليه
السلام» بخاطر آنها به شهادت رسيد، بيان كند، با توجه به اينكه شخصيت امام حسين
«عليه السلام» در اين فيلم به صورت يك فرد عادى و قابل رؤيت با چشم نشان داده نشده
بلكه درتمامى مراحل فيلمبردارى و توليد و نورپردازى به صورت يك شخصيت نورانى نشان
داده شده است، آيا ساخت اين فيلم و نشان دادن شخصيت امام حسين «عليه السلام» با اين
كيفيت جايز است؟
اگر فيلم بر اساس منابع مستند و با حفظ قداست
موضوع و مراعات مقام و منزلت والاى امام حسين «عليه السلام» و اصحاب و اهل بيت
گرامى او «سلامالله عليهم اجمعين» ساخته شود، اشكال ندارد، ولى چون حفظ قداست
موضوع چنانكه شايسته آن است و حفظ حرمت سيدالشهدا و اصحاب او «سلام الله عليهم
اجمعين» بسيار مشكل است بنابر اين بايد در اين زمينه احتياط شود.
س 1220: پوشيدن لباس زنانه توسط مردان و برعكس،
براى بازى در تئاتر و سينما چه حكمى دارد؟ تقليد صداى مردان توسط زنان و برعكس چه
حكمى دارد؟
پوشيدن لباس جنس مخالف و تقليد صداى او هنگام
بازيگرى و بيان خصوصيات يك شخص حقيقى، اگر سبب فساد نگردد، بعيد نيست كه جايز باشد.
س 1221: استفاده زنان از انواع كِرم و لوازم آرايش
در تئاترها و نمايشهايى كه توسط مردان هم ديده مىشوند، چه حكمى دارد؟
اگر آرايش توسط خود آنان يا زنان و يا يكى از
محارم ايشان صورت بگيرد و فسادى هم بر آن مترتّب نشود، اشكال ندارد و در غير اين
صورت جايز نيست. البته صورت آرايش شده بايد از نامحرم پوشانده شود.
س 1222: ساخت عروسك و مجسمه و نقاشى و ترسيم چهره
موجودات زنده اعم از گياهان، حيوانات و انسان چه حكمى دارد؟ خريد و فروش و نگهدارى
و ارائه آنها در نمايشگاه چه حكمى دارد؟
ساخت مجسمه و نقاشى و ترسيم موجودات بىروح اشكال
ندارد و همچنين نقاشى و ترسيم چهره موجودات ذى روح، اگر بدون برجستگى باشد و يا
مجسمه آنها كه به صورت غير كامل باشد، اشكال ندارد، ولى ساخت مجسمه انسان يا ساير
حيوانات به صورت كامل اشكال دارد. امّا خريد و فروش و نگهدارى نقاشى و مجسمه جايز
است و ارائه آنها در نمايشگاه هم اشكال ندارد.
س 1223: در روش تحصيلى جديد، درسى با عنوان اعتماد
به نفس وجود دارد كه بخشى از آن مخصوص مجسمه سازى است، بعضى از معلمان به دانش
آموزان دستور ساخت عروسك يا مجسمه سگ يا خرگوش و امثال آن را از پارچه يا چيز ديگرى
به عنوان صنايع دستى مىدهند، حكم ساخت اشياء مذكور چيست؟ امر معلمان به
دانشآموزان راجع به ساخت آنها چه حكمى دارد؟ آيا كامل بودن يا نبودن اجزاى آنها در
حكم تأثير دارد؟
اگر به نظر عرف به عنوان مجسمه حيوانى كه اجزاى آن
كامل است، محسوب نشود و يا دانش آموزان به سن تكليف نرسيده باشند، اشكال ندارد.
س 1224: ترسيم و نقاشى قصههاى قرآنى توسط كودكان
و نوجوانان چه حكمى دارد؟ مثل اينكه از كودكان خواسته شود كه بطور مثال قصه اصحاب
فيل يا شكافته شدن دريا براى حضرت موسى «عليه السلام» و غير آنها را رسم كنند؟
اين كار فىنفسه اشكال ندارد ولى بايد بر اساس متن
حقايق و وقايع باشد و از بيان امور مخالف واقع و يا امورى كه موجب هتك حرمت هستند،
اجتناب شود.
س 1225: آيا ساخت عروسك و يا مجسمه موجودات ذى روح
اعم از انسان يا غير آن به وسيله دستگاه مخصوص آن جايز است؟
اگر ساخت مجسمه بوسيله دستگاه، مستند به فعل
مستقيم انسان نباشد، اشكال ندارد در غير اين صورت اشكال دارد.
س 1226: ساخت زيور آلات بصورت مجسمه چه حكمى دارد
و آيا موادّى كه مجسمهها از آنها ساخته مىشوند، در حكم به حرمت تأثير دارند؟
ساخت مجسمه موجودات ذى روح در صورتى كه مجسمه كامل
بوده و يك نفر آن را بسازد اشكال دارد و دراين مورد فرقى بين موادى كه مجسمه از
آنها ساخته مىشود وجود ندارد و همچنين تفاوت نمىكند كه براى زينت بكار مىروند يا
براى غير آن.
س 1227: آيا بازگرداندن اعضاى عروسك مانند دست و
پا و سر، مشمول حكم حرمت مجسمهسازى است؟ و مجسمه سازى بر آن صدق مىكند؟
مجرّد ساخت اعضا يا بازگرداندن آنها، ساخت مجسمه
محسوب نمىشود و بنابراين اشكال ندارد، بله، متصل كردن اعضا تا تكميل شكل حيوان ذى
روح اعم از انسان و غير آن، عمل مجسمه سازى محسوب مىشود.
س 1228: عمل خالكوبى كه نزد بعضى از مردم متعارف
است و به اين طريق عكسهايى بر روى بدن كشيده مىشود بطورى كه ثابت باقى مانده و از
بين نمىروند، چه حكمى دارد؟ آيا مانع از صحت وضو يا غسل مىشود؟
خالكوبى حرام نيست و اثرى كه از آن در زير پوست
باقى مىماند مانع از رسيدن آب نيست و وضو و غسل با آن صحيح است.
س 1229: زن و شوهرى از نقاشان معروف هستند و كار
آنان ترميم و بازسازى تابلوهاى هنرى است، بسيارى از آن تابلوها جامعه مسيحى را نشان
مىدهند و در بعضى از آنها شكل صليب و حضرت مريم«عليهاالسلام» و حضرت مسيح «عليه
السلام» وجود دارد و صاحبان مؤسسات و شركتها و برخى افراد از طرف كليساها بعد از
آنكه بر اثر قدمت يا غير آن مقدارى از آن تابلوها از بين رفته، براى مرمّت و اصلاح
تابلوها به آنها رجوع مىكنند، با توجه به اينكه بيشتر تابلوها به همين صورت هستند
و مرمّت تابلو تنها شغل آنان است كه با آن زندگى مىكنند و به تعاليم دين حنيف
اسلام هم پايبند هستند آيا ترميم آن تابلوها و استفاده از اجرتى كه براى اين كار
مىگيرند، جايز است؟
مجرّد مرمّت و بازسازى تابلوهاى هنرى اشكال ندارد
حتّى اگر جامعه مسيحى را توصيف كند و يا مشتمل بر نقش حضرت مسيح «عليه السلام» و يا
حضرت مريم «عليها السلام» باشد و اجرت گرفتن در برابر آن هم اشكال ندارد و همچنين
اتخاذ اين كار به عنوان شغل و زندگى با درآمد آن هم بدون اشكال است مگر آنكه ترويج
باطل و گمراهى و يا مستلزم مفاسد ديگرى باشد.
س 1230: يادگرفتن و ياددادن و ديدن شعبده و اقدام
به بازيهايى كه همراه با تردستى هستند، چه حكمى دارد؟
ياددادن و يادگرفتن شعبده حرام است، ولى بازيهايى
كه همراه با سرعت حركت و تردستى هستند و از انواع شعبده محسوب نمىشوند، اشكال
ندارد.
س 1231: آيا آموختن علم جفر و رمل و زيجها و علوم
ديگرى كه از امور غيبى خبر مىدهند، جايز است؟
آنچه از اين علوم در حال حاضر نزد مردم است، غالبا
تا اين حد كه موجب يقين و اطمينان به كشف امور غيبى و خبردادن از آنها شوند، قابل
اعتماد نيستند، ولى آموختن علومى مانند جفر و رمل بطور صحيح اشكال ندارد به شرطى كه
مفسدهاى بر آنها مترتّب نشود.
س 1232: آيا ياد گرفتن سحر و عمل به آن جايز است؟
و آيا احضار ارواح و ملائكه و جن جايز است؟
علم سحر و يادگرفتن آن حرام است مگر آنكه به منظور
غرض عقلائى و مشروع باشد وامّا احضار ارواح و ملائكه و جن، برحسب اختلاف موارد و
وسائل و اغراض، احكام مختلفى دارد.
س 1233: مراجعه مؤمنين به بعضى از كسانى كه از
طريق تسخير ارواح و جن اقدام به معالجه مىكنند، با توجه به اينكه يقين دارند كه
آنها فقط كار خير انجام مىدهند چه حكمى دارد؟
اين كار فىنفسه اشكال ندارد، مشروط بر اينكه از
راههايى كه شرعا حلال هستند، اقدام شود.
س 1234: آيا فالگيرى از طريق سنگريزه و كسب درآمد
با آن جايز است؟
اخبار به كذب جايز نيست.
س 1235: آيا هيپنوتيزم جايز است؟
اگر به منظور غرض عقلائى و بارضايت كسى كه
مىخواهد هيپنوتيزم شود صورت بگيرد و همراه با كار حرامى هم نباشد، اشكال ندارد.
س 1236: عدّهاى نه به قصد درمان بلكه به منظور
نشان دادن قدرت روحى انسان مبادرت به هيپنوتيزم مىكنند، آيا اين عمل جايز است؟ آيا
افرادى كه در اين زمينه صاحب تجربه هستند ولى متخصّص آن نيستند، جايز است اقدام به
اين كار كنند؟
بطور كلى يادگيرى هيپنوتيزم و استفاده از آن به
غرض عقلائى حلال و قابل ملاحظه اشكال ندارد به شرط اينكه با رضايت و موافقت كسى
باشد كه مىخواهد به خواب مصنوعى برود و ضرر معتنابهى هم براى او نداشته باشد.
س 1237: خريد و فروش بليطهاى بختآزمايى و
جايزهاى كه مكلّف مىبرد، چه حكمى دارد؟
خريد و فروش بليطهاى بخت آزمايى صحيح نيست و شخصى
كه جايزه را بردهاست، مالك آن نمىشود و حق دريافت آن را ندارد.
س 1238: تهيه اوراقى كه به نام ارمغان بهزيستى بين
مردم منتشر مىشود و پرداخت پول براى آنها و شركت در قرعهكشى اين برگهها، چه
حكمىدارد؟
توزيع و نشر اوراق جمعآورى تبرّعات از مردم براى
صرف آن در امور خيريّه و تشويق و ترغيب متبرّعين با قيد قرعه منع شرعى ندارد و
همچنين پرداخت وجه براى تهيّه اين اوراق به قصد شركت در امور خير، مانعى ندارد.
س 1239: شخصى ماشينى دارد كه آن را در معرض بخت
آزمايى قرار داده است، به اين صورت كه فرد شركتكننده در مسابقه اقدام به خريد
برگهاى كه در تاريخ معيّن و به قيمت معيّنى قرعهكشى خواهد شد مىكند و در پايان
مدّت مذكور و شركت كردن تعدادى از مردم، قرعهكشى صورت مىگيرد و كسى كه قرعه به
نام او در آمده، برنده مىشود و ماشين گران قيمت را تحويل مىگيرد، آيا اين روش
براى فروش ماشين از طريق قرعهكشى شرعا جايز است؟
فروش ماشين به شخصى كه در قرعهكشى شركت كرده و
قرعه به نام او افتاده، در صورتى كه خريد و فروش بعد از قرعه كشى انجام پذيرد،
اشكال ندارد، ولى تصرّف فروشنده در اموال افراد ديگرى كه مال خود را براى شركت در
قرعهكشى به او پرداخت كردهاند، أكل مال به باطل است و واجب است آن اموال را به
آنان برگرداند.
س 1240: آيا فروش اوراق جمعآورى كمكهاى
خيرخواهانه عموم مردم به اين صورت كه بعدا قرعهكشى شده و قسمتى از مال جمعآورى
شده به عنوان هديه به برندگان داده شود و بقيه آن صرف كارهاى عام المنفعه شود، جايز
است؟
نامگذارى اين عمل تحت عنوان «بيع» صحيح نيست، بله
انتشار اين اوراق و جمعآورى كمكها براى امور خيريّه اشكال ندارد و تشويق مردم به
كمككردن با وعده اعطاى جايزه به كسى كه قرعه به نام او در آيد، جايز است. مشروط بر
اين كه مردم اين اوراق را به قصد شركت در امور خير، تهيّه نمايند.
س 1241: آيا خريد اوراق قرعهكشى بخت
آزمايى(لوتو)، با توجه به اينكه تحت مالكيت شركت خاصى است و 20% سود آن به
مؤسسههاى خيريّه زنان پرداخت مىشود، جايز است ياخير؟
برگههاى بخت آزمايى، ماليّت ندارند واين اوراق در
حكم آلت قمار هستند بنابراين خريد و فروش آنها جايز نيست و مبلغى را هم كه برندگان
قرعهكشى اين برگهها دريافت مىكنند، حلال نيست.
س 1242: بعضى از مشتريان بانك براى انجام سريع
كارهايشان و دريافت خدمات بهتر، اموالى را به كارمندان بانك مىبخشند، با توجه به
اين كه اگر كارمندان بانك آن كارها را براى آنان انجام ندهند، چيزى به آنان
نمىدهند، آيا دراين حالت، گرفتن آن مال جايز است؟
جايز نيست كارمندان در برابر انجام كار مشتريان كه
براى آن استخدام شدهاند و در برابر آن هر ماه حقوق دريافت مىكنند، از مشتريان
چيزى بگيرند و همچنين مشتريان بانك نبايد كارمندان را در برابر انجام كارهايشان با
پول نقد يا غير آن تطميع كنند زيرا اين كار مستلزم فساد است.
س 1243: بعضى از مشتريان بانك براساس عادات رايج
به كارمندان عيدى مىدهند و اعتقاد دارند كه اگر اين هديه را ندهند كارهايشان به
شكل مطلوب انجام نمىشود، حكم اين كار چيست؟
اگر اين هدايا منجر به تبعيض در انجام خدمات بانكى
به مشتريان شود و در نهايت باعث فساد و از بين رفتن حقوق ديگران گردد، مشتريان
نبايد آن هدايا را به كارمندان بدهند و كارمندان هم حق گرفتن آنها را ندارند.
س 1244: چنانچه فردى از باب تشكّر و قدردانى از
كارمند، هديهاى به او اهداء كند، حكمش چيست؟ هر چند آن كارمند بدون هيچ گونه چشم
داشتى، كارى را انجام داده باشد؟
هديه در محيط كار و از جانب ارباب رجوع، يكى از
خطرناكترين چيزها است و هر چه بيشتر از آن اجتناب كنيد، به صرفه دنيا و آخرت شما،
خواهد بود. فقط در يك صورت، دريافت آن جايز است و آن، اين است كه هديه دهنده، با
اصرار زياد و با امتناع مأمور از قبول، بالاخره به نحوى آن را اهداء كند. آنهم بعد
از انجام كار و بدون مذاكره و حتّى توقّع قبلى.
س 1245: هدايا اعم از نقدى، خوراكى و غيره كه توسط
ارباب رجوع با رضايت و طيب خاطر به كارمندان دولت داده مىشوند، چه حكمى دارند؟ و
اموالى كه به صورت رشوه به كارمندان داده مىشوند اعم از اينكه بر اثر توقع انجام
كارى براى پرداخت كننده باشد يا خير، چه حكمى دارند؟ و اگر كارمند بر اثر طمع به
دريافت رشوه، مرتكب عمل خلاف قانون شود، چه حكمى دارد؟
بر كارمندان محترم واجب است كه رابطه آنان با همه
مراجعهكنندگان براساس قوانين و مقرّرات و ضوابط خاص اداره باشد و قبول هر گونه
هديهاى از مراجعهكنندگان به هر عنوانى كه باشد براى آنان جايز نيست زيرا باعث
فساد و سوءظن به آنان و تشويق و تحريك افراد طمعكار به عمل نكردن به قانون و تضييع
حقوق ديگران مىشود. اما رشوه، مسلم است كه براى گيرنده و دهنده آن، حرام است و
واجب است كسى كه آن را دريافت كرده به صاحبش برگرداند و حق تصرّف در آن را ندارد.
س 1246: گاهى مشاهده مىشود كه بعضى از اشخاص از
مراجعهكنندگان در برابر انجام كارشان تقاضاى رشوه مىكنند، آيا پرداخت رشوه به
آنان جايز است؟
هيچيك از مراجعهكنندگان به ادارات حق ندارند براى
انجام كار خود پول يا خدمتى را بطور غيرقانونى به كارمند ادارى كه مكلّف به خدمت به
مراجعين است، ارائه دهند، همچنين كارمندان ادارات هم كه از نظر قانونى موظف به
انجام كار مردم هستند، حق ندارند هيچگونه مبلغى را بطور غيرقانونى در برابر انجام
كار مراجعهكنندگان درخواست و يا دريافت كنند و جايز نيست در اين مال تصرّف نمايند،
بلكه بايد آن را به صاحبانش باز گردانند.
س 1247: پرداخت رشوه براى گرفتن حق با توجه به
اينكه گاهى براى ديگران مشكل ايجاد مىكند مثلا باعث مقدم شمردن صاحب حق نسبت به
افراد ديگر مىشود، چه حكمى دارد؟
پرداخت رشوه و گرفتن آن جايز نيست هر چند باعث
ايجاد مشكل و زحمت براى ديگران نشود، چه رسد به موردى كه بدون استحقاق، باعث ايجاد
مزاحمت براى ديگران شود.
س 1248: اگر شخصى براى انجام كار قانونى خود مجبور
به پرداخت مبلغى به كارمندان يكى از ادارات شود تا كار قانونى و شرعى او را به
راحتى انجام دهند زيرا اعتقاد دارد كه اگر اين مبلغ را نپردازد، كارمندان آن اداره
كار او را انجام نخواهند داد، آيا عنوان رشوه بر اين مبلغ صدق مىكند؟ و آيا اين
عمل حرام است يا اينكه اضطرارى كه باعث پرداخت آن براى انجام كار ادارى او شده،
عنوان رشوه را از آن بر مىدارد و در نتيجه حرام نخواهد بود؟
پرداخت پول يا اموال ديگر از طرف فرد مراجعهكننده
به كارمندان ادارات كه مكلّف به ارائه خدمات ادارى به مردم هستند، و حتما منجر به
فساد ادارات خواهد شد، عملى است كه از نظر شرعى حرام محسوب مىشود و توهّم اضطرار،
مجوّزِ او در انجام اين كار نيست.
س 1249: قاچاقچيان به بعضى از كارمندان مبالغى پول
در برابر چشمپوشى آنان از مخالفت و نقض قانون پرداخت مىكنند و در صورتى كه كارمند
درخواست آنان را قبول نكند تهديد به قتل مىشود. در اين صورت كارمند چه وظيفهاى
دارد؟
دريافت هرگونه مبلغى در برابر تغافل و چشمپوشى از
اَعمال خلاف قانون قاچاقچيان جايز نيست.
س 1250: مدير بخش ماليات از مأمور محاسبه كننده
درخواست نموده است كه از ميزان ماليات يكى از شركتها مقدارى كم نمايد، باتوجه به
اينكه اگر از اين كار امتناع بورزد، مشكلات و گرفتاريهاى سختى براى او پيش خواهد
آمد، آيا اطاعت از دستور مدير توسط مأمور مذكور در چنين مواردى واجب است؟ و آيا
مىتواند در برابر اجراى اين دستور پولى را دريافت كند؟
در اين گونه امور بايد مطابق ضوابط و مقرّرات
قانونى عمل شود و تخلّف از آن جايز نيست. اعم از اينكه رايگان باشد يا درمقابل
گرفتن وجه.
س 1251: اموالى كه بعضى از فروشندگان به مأموران
خريد ادارات يا شركتها بدون آنكه آنها را به قيمت تثبيت شده اضافه كنند، به خاطر
برقرار كردن ارتباط مىپردازند، نسبت به فروشنده و نسبت به مأمور خريد چه حكمى
دارند؟
پرداخت اين اموال توسط فروشنده به مأمور خريد جايز
نيست و براى مأمور هم دريافت آنها جايز نيست و آنچه را كه دريافت مىكند بايد به
اداره يا شركتى كه مأمور خريدِ آن است، تسليم كند.
س 1252: آيا كارمند يا كارگر شركت دولتى يا خصوصى
كه وظيفهاش وكالت در تأمين نيازهاى اداره يا شركت از مكانهاى فروش است، مىتواند
بر كسى كه كالاهاى موردنياز را مىفروشد، شرط كند كه درصدى از سود حاصل از خريد، از
آن او باشد؟ آيا دريافت اين سود براى او جايز است؟ در صورتى كه مسئول مافوق چنين
شرطى را اجازه دهد چه حكمى دارد؟
اين شرط از طرف كارمند صحيح نبوده و او نمىتواند
سودى را كه به نفع خود شرط كرده، دريافت كند و مسئول بالاتر هم حق اجازه چنين شرطى
را نداشته و اجازه او در اين باره اثرى ندارد.
س 1253: اگر كسى كه از طرف اداره يا شركت، وكيل در
خريد مايحتاج است، كالايى را كه در بازار قيمت معيّنى دارد، به طمع دريافت كمك مالى
از فروشنده به قيمت بالاترى بخرد، آيا اين خريد صحيح است؟ و آيا جايز است كه از
فروشنده به علت اين كار، كمك دريافت كند؟
اگر كالا را به قيمتى بيشتر از قيمت عادلانه بازار
بخرد و يا خريدارى و تهيه آن از بازار به قيمت كمتر براى او امكان داشته باشد، اصل
عقدى كه به قيمت بالاتر منعقد كرده، فضولى است و متوقّف بر اجازه مسئول قانونى
مربوطه است و به هر حال حق ندارد از فروشنده به خاطر خريد از او، چيزى براى خودش
بگيرد.
س 1254: اگر فرد شاغل در ادارهاى (اعّم از خصوصى
و يا دولتى) كه وظيفه او تهيّه جنس مىباشد، عليرغم وجود مراكز مختلف، به آشنا
مراجعه و شرط كند كه اگر كالا را از تو خريدارى كنم، درصدى از سود حاصله را شريك
خواهم بود.
1 - اين شرط، شرعا چه حكمى دارد؟
2 - در صورت وجود مجوّز رئيس
يا مسئول بالاى تشكيلات در اين خصوص حكم شرعى آن چيست؟
3 - اگر قيمتى بيش از
آنچه جنس مذكور در عرف بازار دارد، توسط طرف قرارداد به اداره پيشنهاد و قرارداد
منعقد گردد، چه حكمى دارد؟
4 - پرداخت سهمى كه بعضى از فروشندگان به مأمور خريد
ادارات عليرغم قيمت مندرج در فاكتور مىدهند، چه حكمى براى فروشنده و چه حكمى براى
مأمور خريد دارد؟
5 - اگر فرد مذكور، علاوه بر مسئوليت در اداره، بازارياب
شركتى هم باشد و در خريد اجناس اداره، براى آن شركت بازاريابى نمايد، آيا مىتواند
درصدى به عنوان سود از آن شركت دريافت نمايد؟
6 - اگر فردى از طريق مسائل فوق،
سودى به دست آورد، وظيفه شرعى او نسبت به اين سود، چيست؟
1 - صورت شرعى ندارد و باطل است.
2 - اجازه
رئيس يا مسئول بالاى تشكيلات در اين باره به لحاظ اينكه فاقد وجاهت شرعى و قانونى
است فاقد اعتبار مىباشد.
3 - اگر بيش از قيمت عادله بازار باشد، و يا به كمتر
از آن بتوان جنس را از بازار تهيّه نمود، در اين صورت اصل قراردادى كه منعقد شده
نافذ نيست.
4 - جايز نيست، و هر چه كه مأمور خريد در اين رابطه دريافت دارد
بايد به اداره مربوطهاى كه از طرف آن مأمور خريد بوده، تحويل دهد.
5 - حق
دريافت هيچ درصدى ندارد، و هر چه دريافت كند بايد به اداره مربوطه تحويل دهد و اگر
قراردادى كه منعقد مىسازد خلاف غبطه و مصلحت اداره باشد از اساس باطل است.
6 -
دريافتيهاى غير مشروع را بايد به اداره مربوطهاى كه از طرف آن مأمور خريد بوده،
تسليم نمايد.