س 834: همانطوركهمىدانيد، وضعيت هلالدر آخر
يااولماه بهيكى از حالتهاىزير است:
1 - غروب هلال قبل از غروب خورشيد باشد.
2 - غروب هلال مقارن با غروب خورشيد باشد.
3 - غروب هلال بعد از غروب خورشيد
باشد.
اميدواريم بيان فرمائيد كه كداميك از حالات سه گانه فوق را مىتوان به
وسيله برنامههاى محاسبه كننده الكترونيكى دقيق براى دورترين نقاط عالم محاسبه كرد؟
آيا استفاده از اين محاسبات براى تعيين اول ماه قبل از حلول آن امكان دارد يا اينكه
حتما بايد ماه با چشم رؤيت شود؟
معيارِ اول ماه، هلالى است كه بعد از غروب خورشيد
غروب كند و رؤيت آن ، قبل از غروب ممكن باشد، و محاسبات علمى اگر موجب يقين براى
مكلف نشود، اعتبار ندارد.
س 835: آيارؤيت تصوير هلال ماه با استفاده از
دوربين CCD و انعكاس نور و بازخوانى اطلاعات ضبط شده توسط رايانه، براى اثبات اول
ماه كفايت مىكند؟
رؤيت با وسيله، فرقى با رؤيت به طريق عادى ندارد و
معتبر است. ملاك آن است كه عنوان رؤيت محفوظ باشد. پس رؤيت با چشم و با عينك و با
تلسكوپ محكوم به حكم واحدند. اما در مورد انعكاس به رايانه كه درآن صدق عنوان رؤيت
معلوم نيست محل اشكال است.
س 836: اگر هلال ماه شوال در يك شهر ديده نشود،
ولى تلويزيون و راديو از حلول آن خبر دهند، آيا كافى است يا تحقيق بيشترى واجب است؟
اگر مفيد اطمينان به ثبوت هلال گردد يا صدور حكم
به هلال از طرف ولى فقيه باشد، كافى است و نيازى به تحقيق نيست.
س 837: اگر تعيين اول ماه رمضان و عيد سعيد فطر به
علت عدم امكان رؤيت هلال اول ماه به سبب وجود ابر در آسمان يا اسباب ديگر، ممكن
نباشد و سى روز ماه شعبان يا ماه رمضان كامل نشده باشد، آيا براى ما كه در ژاپن
زندگى مىكنيم، جايز است كه به افق ايران عمل كرده و يا به تقويم اعتماد كنيم؟
وظيفه ما چيست؟
اگر اول ماه از طريق رؤيت هلال حتى در افق شهرهاى
مجاورى كه يك افق دارند، و يا از طريق شهادت دو فرد عادل و يا از طريق حكم حاكم
ثابت نشود، بايد احتياط كرد تا اول ماه ثابت شود، و رؤيت هلال در ايران كه در غرب
ژاپن واقع است، براى كسانى كه مقيم ژاپن هستند، اعتبار ندارد.
س 838: آيا اتحاد افق در رؤيت هلال شرط است يا
خير؟
رؤيت هلال در شهرهائى كه در افق متحد و يا نزديك
به هم هستند و يا در شهرهائى كه در شرق واقع شدهاند، كافى است.
س 839: مقصود از اتحاد افق چيست؟
منظور از آن، شهرهائى است كه در طول خط واحدى واقع
شدهاند. بنابراين اگر دو شهر در يك خط طولى باشند (مراد از طول، طول در اصطلاح علم
هيئت است)، گفته مىشود كه آنها در افق متحد هستند.
س 840: اگر روز بيست و نهم ماه در تهران و خراسان
عيد باشد، آيا براى افرادى هم كه در شهرى مانند بوشهر مقيم هستند، جايز است افطار
كنند؟ با توجه به اينكه افق تهران و خراسان با افق بوشهر يكى نيست.
به طور كلّى اگر اختلاف بين افق دو شهر به مقدارى
باشد كه با فرض رؤيت هلال در يكى، هلال در ديگرى قابل رؤيت نباشد، رؤيت آن در
شهرهاى غربى براى مردم شهرهاى شرقى كه خورشيد در آنها قبل از شهرهاى غربى غروب
مىكند، كافى نيست، بر خلاف عكس آن.
س 841: اگر بين علماى يك شهر راجع به ثبوت هلال يا
عدم آن اختلاف رخ دهد و عدالت آنها هم نزد مكلّف ثابت بوده و به دقت همه آنها در
استدلال خود مطمئن باشد، وظيفه واجب مكلّف چيست؟
اگر اختلاف دو بيّنه به صورت نفى و اثبات باشد،
يعنى يكى مدعى ثبوت هلال و ديگرى مدعى عدم ثبوت آن باشد، اين اختلاف موجب تعارض دو
بينه و تساقط هر دو است، و وظيفه مكلّف اين است كه هر دو نظر را كنار گذاشته و
درباره افطار كردن يا روزه گرفتن به آنچه كه مقتضاى اصل است، عمل نمايد. ولى اگر
بين ثبوت هلال و عدم علم به ثبوت آن اختلاف داشته باشند، به اين صورت كه بعضى از
آنها مدعى رؤيت هلال باشند و بعضى ديگر مدعى عدم مشاهده آن، قول كسانى كه مدعى رؤيت
هلال هستند، در صورت عادل بودن، حجت شرعى براى مكلّف است و بايد از آن متابعت كند،
و همچنين اگر حاكم شرعى حكم به ثبوت هلال نمايد، حكم وى حجت شرعى براى همه مكلفين
است و بايد از آن پيروى كنند.
س 842: اگر شخصى هلال ماه را ببيند و بداند كه
رؤيت هلال براى حاكم شرع شهر او به هر علتى ممكن نيست، آيا او مكلّف است كه رؤيت
هلال را به حاكم اطلاع دهد؟
اعلام بر او واجب نيست مگر آنكه ترك آن مفسده
داشته باشد.
س 843: همانگونه كه مىدانيد اكثر فقهاى بزرگوار
پنج راه براى ثبوت اول ماه شوال در رسالههاى عمليه خود بيان كردهاند كه ثبوت نزد
حاكم شرع در ضمن آنها نيست، بنابراين چگونه بيشتر مؤمنين به مجرد ثبوت اول ماه شوال
نزد مراجع، روزه خود را افطار مىكنند؟ شخصى كه از اين راه اطمينان به ثبوت هلال
پيدا نمىكند، چه تكليفى دارد؟
تا حاكم حكم به رؤيت هلال نكرده، مجرد ثبوت هلال
نزد او، براى تبعيّت ديگران از وى كافى نيست، مگر آنكه اطمينان به ثبوت هلال حاصل
نمايند.
س 844: اگر ولى امر مسلمين حكم نمايد كه فردا عيد
است و راديو و تلويزيون اعلام كنند كه هلال در چند شهر ديده شده است، آيا عيد براى
تمامى نواحى كشور ثابت مىشود يا فقط براى شهرهايى كه ماه در آنها ديده شده و
شهرهاى هم افق با آنها، ثابت مىگردد؟
اگر حكم حاكم شامل همه كشور باشد، حكم او شرعا
براى همه شهرها معتبر است.
س 845: آيا كوچكى هلال و باريك بودن و اتصاف آن به
خصوصيات هلال شب اول، دليل بر اين محسوب مىشود كه شب قبل شب اول ماه نبوده، بلكه
شب سىام ماه قبلى بوده است؟ اگر عيد براى شخصى ثابت شود و از اين راه يقين پيدا
كند كه روز قبل عيد نبوده، آيا قضاى روزه روز سىام ماه رمضان را بايد به جا آورد؟
مجرد كوچكىو پائين بودنهلال يا بزرگىو بالا
بودنو يا پهنيا باريكبودن آندليل شرعى شباول يا دوم بودننيست، ولىاگر
مكلّفاز آنعلم به چيزىپيدا كند بايد به مقتضاى علم خود در اين زمينه عمل نمايد.
س 846: آيا استناد به شبى كه در آن ماه به صورت
قرص كامل است (شب چهاردهم) و اعتبار آن به عنوان دليل براى محاسبه اول ماه جايز است
تا از اين راه وضعيت يوم الشك معلوم شود كه مثلا روز سى ام ماه رمضان است و احكام
روز ماه رمضان بر آن مترتب شود، مثلا بر كسى كه اين روز را بر اساس بيّنه روزه
نگرفته، حكم به وجوب قضاى روزه شود و كسى هم كه به دليل استصحاب بقاى ماه رمضان
روزه گرفته، برىء الذمّه باشد؟
امر مذكور حجت شرعى بر آنچه ذكر شد، نيست، ولى اگر
مفيد علم به چيزى براى مكلّف باشد، واجب است كه طبق آن عمل نمايد.
س 847: آيا استهلال در اول هر ماه واجب كفائى است
يا احتياط واجب؟
استهلال فى نفسه واجب شرعى نيست.
س 848: آيا اول ماه مبارك رمضان و آخر آن با رؤيت
هلال ثابت مىشود يا با تقويم، هر چند ماه شعبان سى روز نباشد؟
اول يا آخر ماه رمضان با رؤيت شخص مكلّف يا با
شهادت دو فرد عادل يا با شهرتى كه مفيد علم است يا با گذشت سى روز و يا بوسيله حكم
حاكم ثابت مىشود.
س 849: اگر تبعيت از اعلام رؤيت هلال توسط يك دولت
جايز شد، و آن اعلام معيارى علمى براى ثبوت هلال سرزمينهاى ديگر را تشكيل دهد، آيا
اسلامى بودن آن حكومت شرط است، يا اينكه عمل به آن حتى اگر حكومت ظالم و فاجر هم
باشد، ممكن است؟
ملاكدر اينمورد، حصولاطمينان بهرؤيت در
منطقهاىاست كه نسبتبه مكلّف كافى محسوبمىشود.
س 850: خواهشمند است نظر مبارك خود را در خصوص
اعتكاف در مساجد (جامع و غير جامع) بيان فرمائيد.
در مسجد جامع صحيح است و در مسجد غير جامع رجاءا
اشكال ندارد. و تعريف مسجد جامع در مباحث نماز گذشت.