س 345: دليل مذهب شيعه در مورد وقت نمازهاى روزانه چيست؟ همانگونه كه مىدانيد
اهل سنت، با داخل شدن وقت نماز عشاء، نماز مغرب را قضا مىدانند و همچنين در مورد
نماز ظهر و عصر هم به همين ترتيب است. لذا معتقدند كه وقتى وقت نماز عشاء داخل شد و
امام جماعت براى خواندن آن بپاخاست، مأموم نمىتواند همراه او، نماز مغرب را بخواند
و نماز مغرب و عشاء را در يك زمان بجا آورد.
دليل شيعه، اطلاق آيات قرآنى و سنّت شريف است، به اضافه رواياتى كه بخصوص دلالت
بر جواز جمع دارند. نزد اهل سنت هم رواياتى وجود دارد كه دلالت بر جواز جمع بين دو
نماز در وقت يكى از آن دو مىكند.
س 346: با توجه به اين كه آخر وقت نماز عصر، مغرب است و آخر وقت نماز ظهر نزديك
مغرب است به مقدارى كه براى خواندن نماز عصر به آن نياز است، مىخواهم سؤال كنم كه
منظور از مغرب چيست؟ آيا مراد زمان غروب خورشيد است يا زمانى كه اذان مغرب طبق افق
هر مكانى گفته مىشود؟
وقت نماز عصر تا غروب آفتاب است.
س 347: فاصله زمانى بين غروب خورشيد و اذان مغرب چند دقيقه است؟
ظاهر اين است كه با اختلاف فصلهاى سال تفاوت مىكند.
س 348: من تا دير وقت سر كارم هستم، بطورى كه ساعت يازده شب به منزل بر مىگردم
و در هنگام كارهم بخاطر كثرت مراجعه كنندگان وقت خواندن نماز مغرب و عشاء را ندارم.
آيا خواندن نماز مغرب و عشاء بعد از ساعت يازده شب صحيح است؟
اگر از نصف شب به تأخير نيفتد، اشكال ندارد، ولى تلاش كنيد كه از ساعت يازده شب
به تأخير نيفتد بلكه تا مىتوانيد نماز را در اول وقت آن بخوانيد.
س 349: چه مقدار از نماز اگر در وقت اداء واقع شود، نيت اداء صحيح است؟ در صورت
شك در اين كه اين مقدار، داخل وقت واقع شده يا خير، وظيفه چيست؟
وقوع يك ركعت نماز در داخل وقت براى اين كه نماز، اداء محسوب شود، كافى است و در
صورت شك در اين كه وقت لااقل به مقدار يك ركعت باقى است يا خير، نماز را به قصد
مافىالذمّه بخوانيد.
س 350: سفارتخانهها و كنسولگرىهاى جمهورى اسلامى ايران در خارج، جدولهاى
زمانى براى تعيين اوقات شرعى پايتختها و شهرهاى بزرگ تهيه مىكنند. سؤال اين است
كه تا چه مقدار مىتوان به اين جدولها اعتماد كرد؟
معيار در احراز دخول وقت، حصول اطمينان براى مكلّف است، و اگر براى او اطمينان
به مطابقت اين جدولها با واقع حاصل نشود، بايد احتياط نموده و صبر كند تا يقين به
داخل شدن وقت شرعى نمايد.
س 351: نظر شما درباره فجر صادق و كاذب چيست؟ و نمازگزار در اين مورد چه تكليفى
دارد؟
معيار شرعى در مورد وقت نماز و روزه، فجر صادق است و احراز آن موكول به تشخيص
مكلّف است.
س 352: مسئولين يكى از دبيرستانهاى تمام وقت، نماز جماعت ظهر و عصر را ساعت دو
بعد از ظهر، كمى قبل از شروع درسهاى شيفت عصر اقامه مىكنند. علت تأخير، اين است كه
درسهاى شيفت صبح، چهل و پنج دقيقه قبل از ظهر شرعى تعطيل مىشود و نگهداشتن
دانشآموزان تا ظهر شرعى مشكل است. با توجه به اهميت اقامه نماز در اول وقت، نظر
شريف خود را در اين باره بيان فرمائيد.
تأخير نماز جماعت براى اين كه نمازگزاران در نماز حاضر شوند، با اين فرض كه در
اول وقت در مدرسه نيستند، اشكال ندارد.
س 353: آيا بايد نماز ظهر بعد از اذان ظهر و نماز عصر بعد از دخول وقت آن خوانده
شود؟ و همچنين آيا نماز مغرب و عشاء هم بايد هر كدام در وقت خود خوانده شوند؟
بعد از داخل شدن وقت دو نماز، مكلّف در خواندن هر دو نماز پشت سر هم به صورت جمع
و يا خواندن هر يك در وقت فضيلت خود مخيّر است.
س 354: با توجه به اين كه امروزه با فراوانى ساعت، يقين به طلوع فجر ممكن است،
آيا بايد در شبهاى مهتابى براى خواندن نماز صبح به مدت پانزده تا بيست دقيقه صبر
كرد؟
فرقى بين شبهاى مهتابى و غير مهتابى در طلوع فجر، وقت فريضه صبح و وجوب امساك
براى روزه گرفتن نيست، هر چند احتياط در اين زمينه خوب است.
س 355: آيا مقدار اختلاف اوقات شرعى ميان استانها كه بر اثر اختلاف افقهاى آنها
به وجود مىآيد، در اوقات سه گانه نمازهاى يوميه به يك اندازه است؟ مثلا بين دو
استان در وقت ظهر بيست و پنج دقيقه تفاوت است، آيا در بقيه وقتهاى نماز هم اين
اختلاف وجود دارد و به همين مقدار است؟ يا اين كه مقدار آن در وقت نماز صبح و مغرب
و عشاء تفاوت مىكند؟
مجرّد يكى بودن مقدار تفاوت بين دو منطقه در طلوع فجر يا زوال آفتاب يا غروب
خورشيد، مستلزم اتحاد در ساير اوقات نيست، بلكه غالبا مقدار اختلاف بين شهرها در
اوقات سه گانه با هم تفاوت دارد.
س 356: اهل سنّت نماز مغرب را قبل از غروب شرعى مىخوانند، آيا جايز است در ايام
حج و غير آن به آنها اقتدا كرده و به همان نماز اكتفا كنيم؟
معلوم نيست كه نماز آنها قبل ازداخل شدن وقت باشد و شركت در نماز جماعت آنها و
اقتدا به آنان اشكال ندارد و مجزى است، ولى درك وقت نماز ضرورى است، مگر اين كه خود
وقت هم از موارد تقيه باشد.
س 357: خورشيد در دانمارك و نروژ ساعت هفت صبح طلوع نموده و تا عصر در آسمان به
مقدار دوازده ساعت مىدرخشد، در حالى كه در كشورهاى ديگر شب است، تكليف من درباره
نماز و روزه چيست؟
مكلف بايد در مورد اوقات نمازهاى يوميه و روزه همان افق محل سكونت خود را رعايت
كند، ولى اگر روزه گرفتن بر اثر طولانى بودن روز، غير مقدور يا حرجى باشد، اداى آن
ساقط و قضاى آن واجب است.
س 358: رسيدن نور خورشيد به زمين تقريبا هفت دقيقه طول مىكشد. آيا ملاك پايان
وقت نماز صبح، طلوع خورشيد است يا رسيدن نور آن به زمين؟
ملاكِ طلوع خورشيد، ديدن آن در افق مكان نمازگزار است.
س 359: رسانههاى گروهى اوقات شرعى هر روز را يك روز قبل از آن اعلام مىكنند،
آيا اعتماد بر آن و بنا گذاشتن بر دخول وقت نماز بعد از پخش اذان از راديو و
تلويزون جايز است؟
اگر براى مكلّف اطمينان به دخول وقت از طريق مذكور حاصل شود، مىتواند بر آن
اعتماد كند.
س 360: آيا وقت نماز به مجرد شروع اذان آغاز مىشود؟ يا اين كه بايد صبر نمود تا
اذان تمام شود و سپس شروع به خواندن نماز كرد؟ آيا روزهدار جايز است به مجرد شروع
اذان افطار نمايد يا اين كه بايد صبر كند تا اذان تمام شود؟
اگر اطمينان حاصل شود كه اذان از هنگام داخل شدن وقت شروع شده، صبر كردن تا
پايان اذان لازم نيست.
س 361: آيا نماز كسى كه نماز دوم را بر اوّلى مقدّم داشته، مثلا نماز عشاء را
جلوتر از مغرب خوانده، صحيح است؟
اگر بر اثر اشتباه يا غفلت نماز دوم را مقدّم داشته و بعد از تمام شدن نماز
متوجه شده، نماز او صحيح است. ولى اگر عمدى بوده، باطل است.
س 362: با عرض سلام و تحيت، در آستانه ماه شريف و مبارك رمضان و با توجه به
توسعه شهرها وعدم امكان تشخيص دقيق لحظه طلوع فجر، خواهشمند است نظر شريف خود را در
مورد زمان امساك براى روزه و اقامه نماز صبح اعلام فرمائيد.
مقتضى است كه مومنين محترم ايّدهم اللّه تعالى جهت رعايت احتياط در مورد امساك
روزه ووقت نماز صبح همزمان با شروع اذان صبح از رسانهها براى روزه امساك نمايند و
حدود پنج الى شش دقيقه بعد از اذان شروع به اداى فريضه صبح نمايند.
س 363: وقت نماز عصر تا اذان مغرب است يا تا هنگام غروب آفتاب؟ نيمه شب شرعى
براى نماز عشاء و بيتوته در منى چه وقت است؟
آخر وقت نماز عصر تا غروب آفتاب است، و احتياط آن است كه براى نماز مغرب و عشاء
و مانند اينها شب را از اول غروب تا اذان صبح حساب كنند، بنابراين تقريبا يازده
ساعت و يك ربع بعد از ظهر شرعى آخر وقت نماز مغرب و عشاء است، ولكن براى بيتوته در
منى از غروب تا طلوع آفتاب حساب كنند.
س 364: اگر كسى در بين نماز عصر متوجه شود كه نماز ظهر را نخوانده است، چه
تكليفى دارد؟
اگر به خيال اين كه نماز ظهر را خوانده است به نيت نماز عصر مشغول نماز شود و در
بين نماز بفهمد كه قبلا نماز ظهر را نخوانده است، در صورتى كه در وقت مشترك نماز
ظهر و عصر است، بايد بلافاصله نيت خود را به نماز ظهر برگرداند و نماز را تمام كند
و پس از آن، نماز عصر را بجا آورد، و اگر اين اتفاق در وقت مخصوص به نماز ظهر
افتاده باشد، احتياط واجب آن است كه نيت را به نماز ظهر برگرداند و نماز را {. P
وقت مخصوص نماز ظهر از اول ظهر است تا وقتى كه از ظهر به اندازه خواندن نماز ظهر
بگذرد كه براى غير مسافر چهار ركعت و براى مسافر دو ركعت است. P} تمام كند ولى بعدا
هر دو نماز (ظهر و عصر) را به ترتيب بجا آورد، و همين تكليف در مورد نماز مغرب و
عشاء نيز هست.