س 539: پدرم سكته مغزى نموده و مدت دو سال مريض بود و بر اثر سكته قادر به تشخيص
خوب و بد نبود، يعنى قدرت تفكر و تعقل از او سلب شده بود. در اين دو سال نماز و
روزه خود را انجام نداده است. آيا قضاى نماز و روزه او بر من كه پسر بزرگ خانواده
هستم، واجب است؟ البته مىدانم كه اگر وى بيماريهاى مذكور را نداشت، قضاى نماز و
روزههاى او بر من واجب بود. اميدوارم مرا در اين مسأله راهنمائى فرمائيد.
اگر ضعف عقلى وى به حدى كه عنوان جنون بر آن صدق كند، نرسيده و در تمام اوقات
نماز در حال اغماء نبوده است، قضاى نمازها و روزههاى فوت شده او بر شما واجب است،
و گرنه چيزى از بابت آن بر شما نيست.
س 540: اگر شخصى فوت كند، چه كسى بايد كفاره روزه او را بپردازد؟ آيا بر پسران و
دختران وى دادن كفاره واجب است يا شخص ديگرى هم مىتواند آن را بدهد؟
كفاره روزه كه بر پدر واجب است، اگر به نحو تخييرى بوده است، يعنى وى هم توانائى
روزه گرفتن را داشته و هم اطعام را، در اين صورت اگر بتوان آن را از تَرَكه خارج
كرد، از آن برداشت مىشود و در غير اين صورت بر پسر بزرگتر واجب است كه روزه را
بگيرد.
س 541: مرد بزرگسالى به دلايل مشخصى از خانوادهاش جدا شده و برقرارى ارتباط با
آنها براى او مقدور نيست. وى فرزند بزرگ خانواده هم هست و پدرش در اين مدت فوت كرده
است و نمىداند چه مقدار نماز قضا و غير آن بر عهده پدرش است و مال كافى هم براى
اجير گرفتن در اختيار ندارد و خودش هم به علت سن زياد نمىتواند آنها را بجا آورد،
وظيفه وى چيست؟
قضاى نمازهاى پدر واجب نيست، مگر آن مقدارى كه پسر بزرگتر يقين به فوت آن دارد و
بر پسر بزرگتر واجب است كه نمازهاى پدرش را به هر صورتى كه امكان دارد، قضا نمايد و
اگر از انجام آن حتى از اجير گرفتن براى انجام آن هم عاجز باشد، معذور است.
س 542: اگر فرزند بزرگ ميّت دختر و فرزند دوم او پسر باشد، آيا قضاى نمازها و
روزههاى پدر و مادر بر اين پسر واجب است؟
ملاك واجب بودن قضاى نماز و روزه پدر و مادر اين است كه فرزند مذّكر از ديگر
اولاد ذكور ميّت - اگر ميّت اولاد ذكور داشته باشد - بزرگتر باشد، و در فرض سؤال
قضاى نماز و روزه پدر بر پسر كه فرزند دوم پدر است، واجب است و قضاى نماز و روزهاى
كه از مادر فوت شده، نيز واجب است.
س 543: اگر پسر بزرگ چه بالغ باشد يا غير بالغ، قبل از پدر فوت كند. آيا قضاى
نمازهاى پدر از فرزندان ديگر ساقط مىشود؟
تكليف قضاى نماز و روزه پدر بر پسر بزرگى واجب است كه هنگام وفات پدر زنده باشد،
هر چند فرزند اول يا پسر اول پدر نباشد.
س 544: من پسر بزرگ خانواده هستم. آيا واجب است براى خواندن نمازهاى قضاى پدرم،
تا زنده است از او تحقيق كنم يا اين كه بر او واجب است مرا از مقدار آن آگاه نمايد؟
در صورتى كه مرا مطلع نكند، تكليف من چيست؟
تفحص و سؤال بر شما واجب نيست، ولى بر پدر واجب است تا فرصت دارد خودش بخواند و
اگر نتوانست وصيت نمايد. به هرحال پسر بزرگ مكلّف است كه بعد از فوت پدرش، آن مقدار
از نماز و روزههائى را كه يقين دارد از پدرش فوت شده است، قضا نمايد.
س 545: اگر شخصى فوت كند و همه دارائى او خانهاى باشد كه فرزندانش در آن سكونت
دارند، و نماز و روزه بر ذمه او باشد و پسر بزرگ او هم به علت كارهاى روزانه قادر
به قضاى آن نباشد، آيا واجب است كه اين خانه را بفروشند و نماز و روزه او را قضا
نمايند؟
در فرض مرقوم، فروش خانه واجب نيست، ولى قضاى نماز و روزهاى كه به عهده پدر
است، در هر حالى بر پسر بزرگتر واجب است، مگر در صورتى كه ميّت وصيت به اجير گرفتن
از ثلث تركهاش كرده باشد و ثلث تركه هم براى انجام همه نماز و روزههاى او كفايت
كند كه در اين صورت ثلث تركه بايد براى آن مصرف شود.
س 546: آيا اگر پسر بزرگ كه قضاى نماز پدر بر عهده اوست، فوت نمايد، انجام آنها
بر ذمه وارث پسر بزرگ است يا اين كه به پسر بعدىِ پدر (برادرِ پسر بزرگ) منتقل
مىشود؟
قضاى نماز و روزه پدر كه بر پسر بزرگ واجب است، با فوت وى پس از فوت پدرش، بر
پسر و يا برادر او واجب نمىشود.
س 547: اگر پدرى اصلا نماز نخوانده باشد، آيا همه نمازهاى او قضا دارد و انجام
آنها بر پسر بزرگ او واجب است؟
بنا بر احتياط در اين صورت هم قضاى آنها واجب است.
س 548: پدرى كه همه اعمال عبادى خود را عمدا انجام نداده است، آيا بر پسر بزرگ
قضاى همه نمازها و روزههائى را كه پدرش انجام نداده و به پنجاه سال مىرسد، واجب
است؟
اگر ترك نماز و روزه بر اثر طغيان باشد، قضاى آنها بر پسر بزرگ واجب نيست. ولى
در اين صورت هم احتياط در قضاى آنها ترك نشود.
س 549: اگر قضاى نماز و روزه بر عهده پسر بزرگ باشد و قضاى نماز و روزه پدر هم
برآن اضافه گردد، كدام يك مقدم است؟
در اين صورت مخيّر است و شروع به انجام هر كدام كند، صحيح است.
س 550: پدرم مقدارى نماز قضا دارد، ولى قدرت انجام آن را ندارد. آيا بر من كه
پسر بزرگ خانواده هستم، جايز است در زمان حيات پدرم نمازهاى فوت شده او را قضا
نمايم و يا شخصى را اجير كنم تا آن را انجام دهد؟
نيابت از شخص زنده براى انجام نماز و روزه قضا صحيح نيست.